Zeszyt 3 (694) – tom 183 – Ks. Jerzy Popiełuszko – Męczennik za wiarę i Ojczyznę

listopad/grudzień 2024

SPIS TREŚCI

  • Słowo wstępne kard. Kazimierza Nycza, Metropolity Warszawskiego
  • Eugeniusz Sakowicz
    Wprowadzenie
  • ks. Leonard Fic
    Ostatni różaniec księdza Jerzego Popiełuszki
    Przedmiotem analizy podjętej w artykule są rozważania bolesnych tajemnic różańca, które prowadził ks. Jerzy Popiełuszko w kościele Świętych Braci Męczenników w Bydgoszczy, na kilka godzin przed swoją męczeńską śmiercią. Koncentrowały się one wokół takich wartości, jak: godność dziecka Bożego, sprawiedliwość, prawda, męstwo, nieużywanie przemocy. Czcigodny Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki, nazwał je „duchowym testamentem”, jaki pozostawił narodowi polskiemu błogosławiony męczennik, ks. Jerzy Popiełuszko.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • dk. Waldemar Rozynkowski
    Szlak męczeństwa i pamięci o bł. ks. Jerzym Popiełuszko: Bydgoszcz – Włocławek 
    Droga wiodąca z Bydgoszczy, poprzez miejscowości Górsk, Toruń do Włocławka, od 19 października 1984 r., stała się szlakiem męczeństwa bł. ks. Jerzego Popiełuszki. W kolejnych dniach, miesiącach i latach od jego śmierci stała się również szlakiem pamięci o błogosławionym. W niniejszym artykule przywołano podstawowe fakty związane z ostatnimi godzinami życia ks. Jerzego jak i zaprezentowano najważniejsze formy upamiętnienia kapłana – męczennika na jego ostatniej drodze, którą pokonał między Bydgoszczą, a Włocławkiem.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • Paweł Sokołowski
    Okoliczności śmierci błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki – od procesu toruńskiego do procesu beatyfikacyjnego 
    W niniejszym artykule zaprezentowano okoliczności śmierci bł. ks. Jerzego Popiełuszki ustalone w czasie śledztwa w 1984 r. oraz w procesie toruńskim, a także w czasie śledztwa prowadzonego przez prokuratora Andrzeja Witkowskiego. Uwypuklono rozbieżności między ustaleniami poczynionymi w śledztwie i procesie toruńskim a ustaleniami dokonanymi przez prokuratora Witkowskiego. Ponadto zaakcentowano ocenę zebranego materiału dowodowego na temat okoliczności śmierci ks. Popiełuszki, jaką sformułował prokurator Mieczysław Góra. W artykule ukazano również okoliczności śmierci ks. Popiełuszki przyjęte w procesie beatyfikacyjnym przez Kongregację Spraw Kanonizacyjnych wraz z uzasadnieniem takiego stanowiska zaprezentowanym przez postulatora procesu beatyfikacyjnego ks. Jerzego Popiełuszki.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • Alina Rynio
    Błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko w służbie etosu „Solidarności”
    Artykuł poświęcony został bł. ks. Jerzemu Popiełuszce – duszpasterzowi robotników i promotorowi chrześcijańskich ideałów „Solidarności”. Opracowanie wskazuje na genezę rozumienia etosu „Solidarności” obecną w jego przepowiadaniu. Przybliża różne wątki rozumienia etosu „Solidarności” i doświadczenia związane z heroiczną posługą Kapelana i męczennika żoliborskiej „Solidarności”.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • Weronika Juroszek
    Błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko jako wzór osoby odważnej
    Problematyka artykułu koncentruje się wokół roli wzorów osobowych – reprezentowanych przez wybitnych polskich patriotów – w wychowaniu do wartości. Celem jest udzielenie odpowiedzi na pytanie badawcze: Jak przejawiała się odwaga ks. Jerzego Popiełuszki?
    Wykorzystano metodę biografii historyczno-pedagogicznej. Poddano analizie życie i działalność ks. Jerzego Popiełuszki w kategoriach jego wzorcowej odwagi na tle okresu pierwszej połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Skupiono się na działalności Służby Bezpieczeństwa, wymierzonej przeciwko ks. Popiełuszce.
    Kryteria odwagi zaczerpnięto z literatury przedmiotu. Rezultaty przeprowadzonej analizy wykazały, że odwaga ks. Popiełuszki miała charakter wzorcowy i cechowała się doskonałą umiejętnością stawiania czoła przeciwnościom w wymiarze psychofizycznym i duchowym, wytrwałością w znoszeniu zagrożenia życia. Popiełuszko doskonale łączył odwagę z rozwagą. W artykule wskazano na życie ks. Jerzego, będące dla wychowawców inspiracją, jak kształtować w wychowanku odwagę w duchu chrześcijańskim.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • ks. Jan Konarski
    Pamięć o księdzu Jerzym: żywa czy pomnikowa?
    Wychodząc od ciągle żywych wspomnień z osobistych spotkań z księdzem Jerzym, autor zadaje kilka pytań: najpierw o reinterpretację wydarzeń, które miały miejsce 40 lat temu; dalej, o przyczyny zamętu informacyjnego, który ciągle towarzyszy badaniu przebiegu wydarzeń po uprowadzeniu księdza Jerzego; wreszcie o inspirację, jaką życie i postawa księdza Jerzego daje ludziom, którzy w naszej epoce nie chcą się poddać złu, ale chcą nad nim zwyciężyć jedyną siłą dobra.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • ks. Norbert Mojżyn
    Biograficzne czy narracyjne? Muzeum bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie
    W 2024 roku mija 20. rocznica otwarcia Muzeum Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie oraz 40. rocznica jego męczeńskiej śmierci. Prace koncepcyjne nad muzeum trwały od 2001 roku. Artykuł koncentruje się na kwestii obecności elementów narracyjnych w muzeum biograficznym, jakim jest Muzeum Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki. Jakkolwiek od dawna różne muzea wykorzystują w ograniczonym wymiarze te elementy, to do 2004 roku nie istniało w Polsce żadne stricte narracyjne muzeum (pierwszym było Muzeum Powstania Warszawskiego, otwarte w 2004). Badania wykazały, że Muzeum Bł. Ks. Jerzego Popiełuszki odeszło od klasycznego modelu muzeum biograficznego na rzecz modelu narracyjnego. Wyrazem tego jest ekspozycja koncentrująca się nie tyle na samych eksponatach, co na opowieści o Kapłanie-Męczenniku. Struktura tej opowieści zbieżna jest w ogólnym zrębie z budową dramatu klasycznego; punktem kulminacyjnym jest męczeńska śmierć, do której prowadzi i na której osadza się cała narracja muzeum.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • Paweł Szuppe
    Kult bł. ks. Jerzego Popiełuszki (1947–1984). Bibliografia (wybór)

Studia i refleksje

  • ks. Łukasz Libowski
    „Zbieraj owoce Boskich ksiąg i nimi się tucz, od nich tyj!”.  Ryszarda ze św. Wiktora kazanie XXII z jego Liber exceptionum – wstęp, przekład, komentarz.
    Tekst niniejszy poświęcony jest jednemu z kazań Ryszarda ze św. Wiktora (zm. 1173), prominentnego autora przynależącego do kręgu prężnie w XII wieku pod Paryżem działającej szkoły św. Wiktora. Chodzi o kazanie XXII ze zbioru 27 kazań, jakie Ryszard umieścił w X księdze II części swojego osobliwego, będącego rodzajem podręcznika, dzieła pt. Liber exceptionum. W artykule przedkłada się tłumaczenie rzeczonego kazania, które jest komentarzem tropologicznym do Pwt 32, 13. Dla jego głębszej lektury opatrzono je z jednej strony różnymi, krótszymi i dłuższymi, komentarzami, z drugiej zaś strony zwięzłym słowem wstępnym.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • Jakub Szyszko
    Stan pierwotny w teologii Agatangelosa i Pseudo Grzegorza Oświeciciela
    Tematem artykułu jest omówienie teologii stanu pierwotnego w dwóch patrystycznych pismach ormiańskich z V wieku. Analizie poddane zostały dzieła Agatangelosa oraz zbiór homilii PseudoGrzegorza Oświeciciela. Charakterystyczną cechą teologii ormiańskich Ojców jest wizja stanu pierwotnego człowieka jako stanu niedoskonałego, w którym wezwany jest on do osiągnięcia pełnej doskonałości poprzez przestrzeganie rajskiego przykazania nałożonego przez Boga. Omówione zostały także inne aspekty takie, jak rozumienie obrazu i podobieństwa Bożego w człowieku czy cechy człowieka sprzed upadku. Rozważanym problemem badawczym było ustalenie, czy ormiańskie koncepcje teologiczne w kwestii stworzenia człowieka i stanu pierwotnego mogą być pomocne we współczesnym dialogu teologii i nauk przyrodniczych.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • ks. Ireneusz Celary, Grzegorz Łęcicki
    Werbalna a ikoniczna komunikacja religijna 
    Jednym z najważniejszych problemów badawczych współczesnej polskiej teologii mediów oraz teologii pastoralnej jest sposób, język komunikacji wiary w Polsce wobec aktualnej dominacji cywilizacji obrazu nad kulturą słowa. Opis przemiany kulturowej dokonującej się pod wpływem nowych technik komunikacyjnych i medialnych oraz charakterystyka homo medialis jako odbiorcy i użytkownika mediów stanowią wprowadzenie do przedstawienia konkretnych postulatów edukacyjnych, ewangelizacyjnych i formacyjnych mających sprzyjać głoszeniu Ewangelii oraz skuteczniejszemu dialogowi Kościoła ze współczesnym pokoleniem zaangażowanym w przestrzeni wirtualnej.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • ks. Łukasz Paweł Kołodziejczak
    Historia kościoła pod wezwaniem św. Ignacego Loyoli w Młyńcu
    Celem artykułu jest przedstawienie informacji o historii kościoła świętego Ignacego z Loyoli w Młyńcu Drugim. Początki kaplicy związane są z działalnością toruńskich benedyktynek, które już w początkach XIV stulecia były w posiadaniu wspomnianej miejscowości. Kronika toruńskich benedyktynek odnotowuje informacje o Młyńcu już w 1421 r. Kolejna wzmianka ma miejsce w 1609 r., kiedy toruńska ksieni Zofia Dulska wydzierżawia część wsi kapitule biskupiej w Chełmży. W dwa lata później pieczę nad toruńskim klasztorem przejęła wielka reformatorka zakonu – ksieni Magdalena Mortęska, który w należącym do sióstr Młyńcu wystawiła kaplicę. Kolejnymi właścicielami Młyńca stali się ojcowie z Towarzystwa Jezusowego, w pierwszej połowie XVII stulecia. Około roku 1750 na dawnych fundamentach wznieśli drewnianą kaplicę, pod wezwaniem św. Ignacego Loyoli. Zakonnicy byli w posiadaniu Młyńca przez niemal 200 lat, ale pieczę nad nowym kościółkiem sprawowali zaledwie przez ponad 20 lat, w wyniku kasaty zakonu. Wówczas kaplica przeszła prawnie pod opiekę proboszczów z Ciechocina. Wraz z utworzeniem parafii w Lubiczu Górnym, w 1978 r. kaplicę tę włączono do lubickiej parafii.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie
  • ks. Sławomir Kęszka
    Światło Bożego ogniska. Miłosierdzie w obozie koncentracyjnym Dachau
    Przed II wojną światową w parafiach 21 diecezji leżących w granicach II Rzeczypospolitej pracowało 10 154 księży. Do liczby tej doliczyć trzeba jeszcze 6197 zakonników obrządku łacińskiego z 42 zakonów i zgromadzeń, którzy prowadzili liczne działania duszpasterskie i misyjne. Zakonnicy, których kościoły włączone zostały w sieć parafialną, spełniali posługę duszpasterską w parafiach, przeprowadzali misje ludowe, głosili rekolekcje, obsługiwali miejsca pątnicze, prowadzili wydawnictwa katolickie, a także oddawali się pracy naukowej, pedagogicznej i wychowawczej.
    Obóz koncentracyjny w Dachau utworzony został przez Heinricha Himmlera w 1933 r. dla przeciwników Niemieckiej Narodowo-Socjalistycznej Partii Robotników (NSDAP). Po wybuchu II wojny światowej poddano zmianie to wskazanie i wysyłano do Dachau ludzi z wszystkich krajów okupowanych przez Niemcy. Trudno ustalić dokładnie ich liczbę. Najczęściej przyjmuje się, że przebywało w KL Dachau około 250 tys. osób (w tym około 28 tys. Polaków). W grudniu 1940 r. do obozu zaczęto przywozić także polskich księży więzionych w różnych niemieckich obozach koncentracyjnych.
    Rzeczywistość KL Dachau może być odczytywana tylko jako przepastna historia cierpienia, życia na granicy życia i umierania w warunkach uwłaczających wszelkiej godności. Taki obraz tego obozu pozostawiły wspomnienia wielu więźniów. Rzeczywistość ta może być także odczytywana jako opowieść o ludzkich kryzysach i załamaniach pojawiających się, gdy wyznawane na wolności wartości etyczne stawały się ofiarą moralnego subiektywizmu znajdującego swój wyraz w całkowitym braku wrażliwości na drugiego człowieka.
    Pokaż streszczenie
    Ukryj streszczenie

Sprawy kościelne i duszpasterskie

  • Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)

Sprawozdania

  • ks. Janusz Borucki
    Sprawozdanie z ogólnopolskiej konferencji naukowej „Współczesne problemy prawa małżeńskiego i rodzinnego” Kalwaria Zebrzydowska, 4–6 IX 2024 r. 

Przegląd bibliograficzny

  • ks. Artur Niemira
    Józef Michalik, To były lekcje życia. Wspomnienia ze spotkań z Janem Pawłem II… i nie tylko, red. M. Daglewicz, W. Ostafiński, Przemyśl 2022
  • ks. Zbigniew Zarembski
    Dariusz Kwiatkowski, Duszpasterstwo emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii w latach 1989–2019. Studium teologicznopastoralne, Sandomierz 2024
  • Paweł Sokołowski
    Paweł Szuppe, Zło dobrem zwyciężaj – bł. ks. Jerzy Popiełuszko (1947–1984). Materiały do biografii polskiej i polskojęzycznej, Kraków 2024
  • bp Andrzej F. Dziuba
    Ignacy Dec, Nauczanie jasnogórskie, red. G. Umiński, A. Adamiak, Jasna Góra 2024
Skip to content