lipiec/sierpień 2024
SPIS TREŚCI
- Słowo wstępne Biskupa Włocławskiego Krzysztofa Wętkowskiego
- Eugeniusz Sakowicz
Wprowadzenie
- Ks. Sławomir Nowosad
Wierzyć i żyć z wiary według kard. Stefana WyszyńskiegoBogate nauczanie pasterskie kard. Stefana Wyszyńskiego pozwala odczytać jego wizję wiary i życia chrześcijańskiego, co jest przedmiotem niniejszego opracowania. Uwaga najpierw koncentruje się tutaj na rozumieniu wiary w świetle jego biskupiego zawołania Soli Deo, do którego sam wielokrotnie się odwoływał, z czasem coraz częściej dodając per Mariam. Jedynie jako ofiarowane samemu Bogu z niezachwianą wiarą życie ludzkie odsłania swoją fundamentalną wartość i sens. W konsekwencji to Bóg jako Ojciec pozwala człowiekowi pojąć swoją podstawową godność i ostateczne powołanie jako dziecka Bożego. Stąd tak często Prymas Polski zwracał się do wiernych nazywając ich „umiłowanymi dziećmi Boga”. W świetle takich podstawowych założeń S. Wyszyński formułował najważniejsze zasady życia chrześcijanina tak w wymiarze indywidualnym, jak i wspólnotowym. W wyjątkowy sposób akcentował wartość życia rodzinnego i narodowego. Życie ludzkie ma opierać się na łasce Bożej i trwałym fundamencie chrześcijańskiej moralności. - Magdalena Parzyszek
Kapłańskie apostolskie posługiwanie w nauczaniu bł. Stefana kard. WyszyńskiegoCelem artykułu jest przedstawienie kapłańskiego apostolskiego posługiwania w nauczaniu bł. Stefana Wyszyńskiego. Misja przepowiadania Jezusa Chrystusa i Jego Ewangelii, misja uświęcania, która wyraża się w życiu sakramentalnym, modlitwie, praktyce rad ewangelicznych, trosce o rozwój cnót to główne elementy praktycznego wymiaru apostolskiej posługi. Zaprezentowane treści nie wyczerpują bogactwa przesłania Prymasa Tysiąclecia na temat kapłaństwa, ale mogą być poszukiwaniem tego, co jest istotne dla współczesnego człowieka i jego pojmowania kapłaństwa, dla tego, kto podejmuje decyzję o kapłaństwie, ale i dla samych kapłanów i ich formacji. - Paweł Sokołowski
Miłość kapłana do Chrystusa i Kościoła jako motyw wiarygodności chrześcijaństwa według Listu do moich kapłanów kard. S. WyszyńskiegoW latach 1953–1956 w czasie przymusowego internowania przez komunistów kard. Stefan Wyszyński napisał List do moich kapłanów. Poruszył w nim tematy dotyczące teologii kapłaństwa. W Liście znalazły się także wątki teologicznofundamentalne. Jednym z nich jest miłość kapłana do Chrystusa i Kościoła, stanowiąca motyw na rzecz wiarygodności chrześcijaństwa. W Liście do moich kapłanów znajdują się elementy pozwalające zarysować argument na rzecz wiarygodności chrystianizmu, uwypuklając w tym względzie wspomnianą miłość kapłana do Chrystusa i Kościoła. Do elementów tych należą: trynitarne źródło miłości kapłańskiej, jej związek z działalnością apostolską, urzeczywistnianą w ramach misji Kościoła, konieczność zakorzenienia tej miłości w duszy kapłańskiej, świadczenie o niej w życiu kapłana. Ksiądz Prymas wskazywał na racje przedmiotowe, konieczne do konstruowania wspomnianego argumentu na rzecz wiarygodności chrześcijaństwa. Jednocześnie podkreślał aspekt podmiotowy, ułatwiający współczesnemu człowiekowi przyjęcie chrześcijańskiej agape. - Ks. Rafał Bednarczyk
Przesłanie bł. Stefana Wyszyńskiego dla młodych kapłanówBł. Stefan Wyszyński przez 35 lat pełnienia posługi biskupiej wyświęcił setki księży w powierzonych mu diecezjach. W przemówieniach kierowanych do nowo wyświęcanych kapłanów formułował wskazania, które miały pomóc im się spełnić na tej drodze. Na tej podstawie można opisać przesłanie bł. Stefana do młodych kapłanów. Najważniejszymi jego elementami są budowanie tożsamości kapłańskiej na relacji z Bogiem (osobami Trójcy Świętej), więzi z Maryją, postawie miłości i służby, a także przeciwstawiania się różnym pokusom. - Ks. Bogdan Giemza SDS
Rola świętych i błogosławionych w budowaniu tożsamości narodowej w nauczaniu kard. Stefana WyszyńskiegoW artykule zwrócono uwagę, że błogosławieni i święci Kościoła odgrywali ważną rolę w nauczaniu kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski. Z całego bogactwa nauczania Prymasa ukazano to na przykładzie św. Jadwigi Śląskiej, św. Stanisława Kostki, św. Maksymiliana Marii Kolbe i bł. Matki Elżbiety Róży Czackiej. Prymas podkreślał, że byli ludźmi, którzy we współpracy z Bożą łaską potrafili w swoim życiu, mimo przeciwności, dokonywać rzeczy niezwykłych. Przez swoją postawę mieli też duży wpływ na otoczenie i na życie społeczne. Święci i błogosławieni oraz kandydaci na ołtarze są chlubą Polski i zostawili w jej historii trwały ślad. Ich wzory ewangelicznego życia i przepełnione miłością zachowują wciąż swoją aktualność. Zwrócono też uwagę na starania kardynała o wyniesienie do chwały ołtarzy nowych rodaków. - Ks. Jerzy Koperek
Katolicka nauka społeczna w nauczaniu kard. Stefana WyszyńskiegoPrezentowane opracowanie jest poświęcone problematyce trzech podstawowych społeczności naturalnych: rodziny, narodu i państwa w kontekście nauczania bł. kard. Stefana Wyszyńskiego. W pierwszej kolejności zostało przedstawione zagadnienie państwa w służbie rodziny i narodu. Następnie omówiono znaczenie narodu jako „rodziny rodzin” w dziejach państwa. Z przynależności do każdej z tych naturalnych społeczności wynikają określone prawa i obowiązki obywatelskie, patriotyczne i rodzinne.
Sprecyzowanie poglądu i stanowiska bł. kard. Stefana Wyszyńskiego na temat społeczności rodzinnej, narodowej i państwowej prowadzi do zrozumienia wzajemnych relacji między rodziną, narodem i państwem, co jest istotne dla zrozumienia działalności społecznej Prymasa Tysiąclecia – jak został określony przez potomnych.
Nauka społeczna bł. kard. S. Wyszyńskiego w zakresie rodziny, narodu i państwa odznacza się, podobnie jak cała jego nauka społeczna, doskonałym połączeniem teoretycznych podstaw katolickiej nauki społecznej z rzeczywistością społeczną współczesnego świata. Analizował on w swoim nauczaniu zadania i powinności stojące przed rodziną, narodem i państwem wobec współczesnych przemian społeczno-kulturowych. Dostrzegając te problemy równocześnie podkreślał wartości etyczne, jakie łączą wzajemne relacje między tymi naturalnymi społecznościami.
Błogosławiony kard. Stefan Wyszyński rozumiał swoją posługę duszpasterską i działalność społeczną jako służbę rodzinie, narodowi i państwu. Uważał, że jego posługa miała właśnie taki charakter, bowiem miał świadomość, że wówczas najlepiej służy człowiekowi. W takiej perspektywie jego nauczanie społeczne na temat rodziny, narodu i państwa zostało przeanalizowane i przedstawione w tym artykule w kontekście katolickiej nauki społecznej. - O. Marcin Minczyński OSPPE
Bł. Stefan kard. Wyszyński jak moderator Sodalicji Mariańskiej ziemian kujawsko-dobrzyńskichArtykuł ukazuje zaangażowanie ks. Stefana Wyszyńskiego w duszpasterską posługę jako moderatora Sodalicji Mariańskiej ziemian kujawsko-dobrzyńskich na tle okresu jego intensywnej pracy we Włocławku w latach trzydziestych XX wieku. Posługa moderatorska w Sodalicji Mariańskiej była czasem głębokiej formacji duchowej, głoszenia katolickiej nauki społecznej, a wszystko w oparciu o pobożność maryjną. Okres ten zaowocował w późniejszej prymasowskiej posłudze bł. Stefana kard. Wyszyńskiego. - Edward Gigilewicz
Prymas Wyszyński a Encyklopedia katolickaKardynał Stefan Wyszyński, jak wykazują zachowane źródła archiwalne, może być uznawany za inicjatora Encyklopedii katolickiej. To właśnie on w 1946 r. przekazał władzom Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego decyzję Konferencji Episkopatu Polski o powierzeniu tej uczelni prac nad przygotowaniem i wydaniem nowego encyklopedycznego kompendium wiedzy chrześcijańskiej. W początkowym okresie prac nad tym dziełem angażował się w prace przygotowawcze z tytułu pełnienia funkcji Wielkiego Kanclerza KUL. Po uzyskaniu nominacji na urząd metropolity warszawskiego, nie tylko nadzorował prace jako przewodniczący Komisji Episkopatu Polski do Spraw KUL, ale także zorganizował w lutym 1949 r. spotkanie redaktorów, które miało istotne znaczenie dla wypracowania ostatecznej koncepcji metodologicznej Encyklopedii katolickiej. Koncepcja ta była konsekwentnie realizowana do samego końca edycji, czyli do wydania w 2014 r. ostatniego, 20 tomu.
Studia i refleksje
- Karolina Gołaszewska
Serce i duch: pneumahagijny wymiar ludzkiej egzystencji i wolnościArtykuł podnosi problematykę duchowości w odniesieniu do myśli Jana Pawła II, pochodzącej z I pielgrzymki do Polski Papieża Rodaka. Dwa istotne człony wypowiedzi Papieża tworzą tematykę odrębnych paragrafów. I tak kolejno zostaje omówiony pneumahagijny wymiar ludzkiego serca, oraz pneumahagijny wymiar ludzkiego ducha. W podsumowaniu autorka ukazuje rolę, wpływ i działanie Ducha Świętego na egzystencję człowieka i jego wolność w nauczaniu Jana Pawła II. - Ks. Krzysztof Cymerman
Małżeństwo, dzieci i rodzina w listach pasterskich bł. arcybiskupa Antoniego Juliana NowowiejskiegoAutor opisuje nauczanie bł. abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego odnośnie do małżeństwa, rodziny i wychowania dzieci, które znajduje się w jego listach do diecezjan. Okres jego posługi w diecezji płockiej przypada na początek XX wieku i należy do bardzo trudnych pod względem społecznym i politycznym. Arcybiskup w swojej argumentacji nie zatrzymywał się tylko na przesłankach religijnych, ale posługując się metodami teologii praktycznej wychodził naprzeciw potrzebom człowieka i jego spełnieniu również w życiu doczesnym. - Ks. Sławomir Kęszka
Cichy bohater. Antoni Latocha – więzień obozów koncentracyjnych Buchenwald i DachauW okresie II wojny światowej godność i wartość człowieka poddawane były różnym postaciom zła. Miało ono swój szczególny wyraz w eksterminacji Kościoła i ludności cywilnej. Wtedy też świadectwo chrześcijańskie, pełne wiary w Opatrzność Bożą i w ducha miłości, oznaczać mogło męczeństwo, ale także dar życia dla bliźnich.
Hitlerowskie obozy koncentracyjne rozrzucone po mapie Europy stawały się miejscem, gdzie nie powiódł się, wbrew intencjom ich twórców, wielki eksperyment, podczas którego oprócz wyniszczenia przeciwników ideologii totalitarnej, miała być udowodniona teza, że człowiek pragnie przeżyć za wszelką cenę, za cenę własnej godności i życia innych ludzi. Zarówno słowa św. Maksymiliana Kolbe, iż: „Nienawiść nie jest siłą twórczą, siłą twórczą jest miłość”, jak i jego poświęcenie życia za Franciszka Gajowniczka – ojca rodziny, prowadzą nas ku innym, także heroicznym, postawom sióstr zakonnych, księży katolickich, osób świeckich, gdy wojenną rzeczywistość ludzką przenikała nadprzyrodzonym światłem wiara, wypowiedziana słowami św. siostry Faustyny, że: „Bóg jest Miłością – Miłosierdzie Jego czynem”.
Miłosierdzie Boże uobecnione w Chrystusie i miłość miłosierna, jaką człowiek religijny na nie odpowiada, stają się podstawą ludzkich relacji i zaproszeniem do całkowitego poświęcenia się Bogu i służenia w potrzebach bliźnim. Wzrasta wówczas odwaga do znoszenia nie tylko swoich, ale także cudzych cierpień, ponoszonych w imię Chrystusa i w imię prawdy. Taką postawę miłości do bliźniego poprzez dar z siebie zawarł w swojej wolnej decyzji młody, 19-letni wówczas nowicjusz Antoni Latocha. Ofiarował on dar życia za człowieka, którego nie znał, by ten drugi mógł służyć Bogu i ludziom w latach II wojny światowej. Jego postawa jest pełnym odzwierciedleniem przykazania miłości Boga i bliźnich bez jakichkolwiek kalkulacji osobistych. - Janusz Przychodny
Pomoc świadczona włocławskim księżom-więźniom w obozie koncentracyjnym w Dachau w latach 1942–1945Jednym z elementów zbrodniczej ideologii niemieckiej w czasie II wojny światowej była walka z Kościołem katolickim jako wspólnotą wiernych. Przykładem tej agresywnej postawy okupanta wobec Kościoła katolickiego jest diecezja włocławska, gdzie nie tylko dewastowano i plądrowano kościoły, ale od pierwszych dni wojny rozpoczęto eksterminację włocławskiego duchowieństwa. Prześladowanie to przybierało różne formy, m.in. także z więzieniem duchownych w obozach koncentracyjnych, głównie w obozie koncentracyjnym w Dachau. Spośród duchowieństwa włocławskiego znalazło się tam 223 księży (zmarło 148, a 75 doczekało wyzwolenia). Polacy starali się spieszyć z pomocą uwięzionym księżom i od 1943 r. wysyłali do obozu paczki z żywnością i odzieżą. Zajmowały się tym głównie siostry zakonne, m.in. ze Zgromadzenia Wspólnej Pracy, siostry urszulanki i siostry służki, ale także osoby świeckie.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Przegląd bibliograficzny
- Wojciech Roszkowski, Komunizm światowy. Od teorii do zbrodni, Kraków 2022 – ks. Kazimierz Rulka
- Wojciech Góralski, Iudex est lex loquens (Cicero, De legibus 3, 1, 2). Ze studiów nad najnowszym orzecznictwem Roty Rzymskiej w sprawach nullitatis matrimonii (2016–2023), Płock 2024 – ks. Janusz Borucki