Zeszyt 2 (687) – tom 181 – Ave Maria! Regina Poloniae! cz.1

wrzesień/październik 2023

SPIS TREŚCI

• Słowo wstępne Biskupa Włocławskiego Krzysztofa Wętkowskiego

• Eugeniusz Sakowicz
  Wprowadzenie

• Janusz Kręcidło MS
  Czy Maryję słusznie czci się jako Matkę Miłosierdzia?
  Artykuł dostarcza argumentów za słusznością przypisywania Maryi tytułu Matka Miłosierdzia. Autor posługuje się dwojakiego rodzaju argumentami: pochodzącymi z Biblii oraz z tradycji Kościoła. Przesłanek do tego tytułu dostarczają cztery teksty z Ewangelii kanonicznych (Łk 1,26-38; 1,46-56; J 2,1-12; 19,25-27). Na ich podstawie można wnioskować o tym, że Maryja poprzez fakt bycia Matką Boga ma uczestnictwo w pośredniczeniu w okazywaniu przez Niego miłosierdzia ludziom. Przekonanie to zostało podjęte i utrwalone w tradycji Kościoła. Świadczą o tym liczne zachowane modlitwy, dokumenty doktrynalne Magisterium Kościoła oraz kult Maryjny. W artykule przedstawiono zwłaszcza trzy reprezentatywne świadectwa: Jana z Salerno – biografa Odona z Cluny, modlitwę „Pod Twoją obronę” oraz modlitwę „Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia”.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Magdalena Niewiadomska
  Obraz Maryi w wierszu Wenancjusza Fortunata In laudem Sanctae Mariae
  Wiersz In laudem Sanctae Mariae Wenancjusza Fortunata jest liczącym 360 wersów dystychem elegijnym. Poeta tworzący u progu średniowiecza pisze świetną łaciną porównywalną z dziełami poetów klasycznych. Utwór pełen jest symboliki, porównań, metafor i różnorakich odniesień, które budują obraz Maryi. Poeta wykorzystał niektóre obrazy i tytuły Maryi znane z kart Pisma Świętego oraz pism Ojców Kościoła. Ponadto stworzył wiele własnych tytułów i metafor. W sposób poetycki przedstawił prawdy wiary związane z Matką Bożą. Podkreślił dziewicze macierzyństwo Maryi. Przedstawił Maryję jako Matkę, Dziewicę, Królową, Wspomożycielkę wiernych, kobietę brzemienną. Pisał o jej sile, wybraniu i o jej pięknie. Wiersz jest cennym świadectwem procesu tworzenia tytułów maryjnych, które stanowią do dzisiaj ważny element pobożności.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Szczepan T. Praśkiewicz OCD
  Maryja i Eucharystia
  Wychodząc od stwierdzenia św. Pawła VI z adhortacji apostolskiej Marialis cultus, artykuł przypomina, że pobożność maryjna powinna być przeżywana przede wszystkim w liturgii, w której święta maryjne mają zawsze wymowę chrystologiczną. Następnie przypomina, że oprócz świąt maryjnych i wspominania Najświętszej Dziewicy w sprawowaniu sakramentów i w sakramentaliach, istnieje inny godny uwagi sposób duchowej relacji z Maryją w liturgii, tj. czerpanie natchnienia z Jej postawy podczas celebrowania Eucharystii w poszczególnych jej częściach.
  Odniesienie do Maryi, „Niewiasty Eucharystii” i Tej, która „do Eucharystii prowadzi” (por. Ecclesia de Eucharistia, nr 54-55), może być w sposób bardzo wymowny zastosowane w celebrowaniu Mszy świętej: w liturgii słowa winniśmy inspirować się Jej przykładem Dziewicy słuchającej, która z wiarą przyjęła słowo i rozważała je w swoim sercu; w czasie modlitwy powszechnej winniśmy mieć przed oczyma Jej postawę z Kany Galilejskiej, gdzie dostrzegła potrzebę bliźnich i zwróciła się do Jezusa, aby przyszedł im z pomocą; podczas ofiarowania Jej przykład oddania życia na wyłączną służbę Bogu powinien nam dopomagać w składaniu ofiary z siebie samych na służbę Bogu i braciom; śpiewając prefację powinniśmy pamiętać o Magnificat – Jej pieśni wychwalania Boga i starać się by nasze życie było pieśnią Jego chwały; w chwili przeistoczenia, która stanowi moment kulminacyjny każdej Mszy świętej, moment realnej obecności Chrystusa wśród nas, winniśmy sobie uświadomić, że to przecież Ona, rodząc Chrystusa w betlejemskiej grocie po raz pierwszy sprawiła, że stał się On obecny wśród ludzi; w Komunii świętej przyjmując Chrystusa do naszych serc, winniśmy z każdej Mszy św. odchodzić przepełnieni Jego obecnością i wnosić Go w życie świata, tak jak uczyniła to właśnie Maryja, która wniosła Chrystusa w historię ludzkości.
  Uczestnicząc w taki sposób we Mszy świętej, będziemy mieć te same uczucia co Maryja, ucząc się od Niej jak być ludźmi Eucharystii i Kościoła (por. Sacramentum caritatis, nr 96).

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Grzegorz Prus OSPPE
  Matka Boża z Jasnej Góry – Królową Polski
  Boża Rodzicielka, Najświętsza Maryja Panna jest uznawana przez katolików za Królową nieba i ziemi. Jej królowanie ma przede wszystkim charakter duchowy. Dla Polaków jest również Królową Polski. Oficjalne ogłoszenie Maryi Patronką i Królową Polski zostało dokonane przez króla Jana Kazimierza w czasie ślubów królewskich złożonych we Lwowie w 1656 r.. Dokonało się to w trakcie wojny polsko-szwedzkiej, po cudownej obronie sanktuarium na Jasnej Górze w 1655 r., gdzie przechowywany jest najbardziej czczony wizerunek Maryi na ziemiach polskich. Koronacja tego wizerunku w 1717 r. koronami papieskimi Klemensa XI była istotnym dopełnieniem uroczystego aktu intronizacji Matki Najświętszej w Polsce. Jasnogórska Królowa Korony Polskiej okazywała się zawsze troskliwą opiekunką narodu polskiego w zmieniających się okolicznościach, w dniach pomyślności i w czasie klęsk, w okresie niepodległości ojczyzny i w czasach niewoli narodowej. Znaczenie Jasnej Góry i samego obrazu Najświętszej Maryi Panny jako wizerunku Królowej Polski przejawiało się poprzez wieki w rozmaitych formach kultu, zwłaszcza w licznych pielgrzymkach czcicieli Matki Bożej ze wszystkich stron Rzeczpospolitej do sanktuarium w Częstochowie. Tak dzieje się aż do naszych czasów.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• s. Wawrzyna (Wiesława) Chwedoruk CSIC
  Niepokalana „Patronka walczących” – na Maryjnej drodze Kardynała Stefana Wyszyńskiego Prymasa Polski. Kilka refleksji
  Artykuł jest zbiorem refleksji, których centrum jest Najświętsza Maryja Panna Jazłowiecka. Przedstawia związki Kardynała Stefana Wyszyńskiego z Maryją – Panią Jazłowiecką oraz jego pełen pokory stosunek do Niepokalanej – wzoru nie tylko piękna, czystości, ale i waleczności. Kult Pani Jazłowieckiej ma pewne cechy wspólne z kultem Matki Boskiej Częstochowskiej: patriotyzm, związek z wojskiem, walka w obronie wartości i wolności, motyw Królowej Polski Tekst omawia także dziedzictwo duchowe i historyczne Zgromadzenia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, w tym to, które pozostawiła założycielka – bł. Marcelina Darowska, ze szczególnym uwzględnieniem rysu maryjnego i patriotycznego. Porusza również wątek kultu maryjnego w polskiej kawalerii, zwłaszcza 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich, oraz tłumaczy, w jaki sposób Najświętsza Maryja Panna Jazłowiecka wpisana jest w dzieje Polski i wojska polskiego aż po dzisiejsze czasy.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Józef Nowak
  Matka Boża Częstochowska w ludowej teologii i pobożności
  Artykuł przedstawia wybrane zagadnienia z ludowej teologii i pobożności dotyczącej czci Maryi w obrazie Matki Bożej Częstochowskiej. Są to legendy o powstaniu i zranieniu obrazu. Jego namalowanie przypisuje się św. Łukaszowi Ewangeliście i łączy z cudownymi okolicznościami, przez jakie w ciągu wieków dotarł on na Jasną Górę. Wierzenia ludowe obejmują też genezę ran obecnych na obrazie. Ciekawe są opisane zachowania, gesty, modlitwy związane z pielgrzymkami XVI stulecia i współczesnymi, a także z peregrynacją Ikony Jasnogórskiej realizowaną po raz drugi w Polsce, która trwa obecnie w diecezji włocławskiej. Ludowa pobożność wyrażała się również w tworzeniu, pozyskiwaniu i kulcie wizerunków Matki Bożej Częstochowskiej. Fenomenem są także wota czy nawet wieńce dożynkowe, które składano Matce Bożej dawniej i obecnie. To materialne świadectwo wdzięczności za wyproszone przez Maryję konkretne łaski. Znakiem bliskości z Maryją są opłatki wigilijne nabywane przez pielgrzymów do rodzinnych domów. W kontekście omawianych zwyczajów i wierzeń wskazano pewne myśli dotyczące praktyki duszpasterskiej.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Mariusz Tabulski OSPPE
  Peregrynacja obrazu Matki Bożej Częstochowskiej za granicą i w Polsce (z uwzględnieniem diecezji włocławskiej)
  Artykuł przybliża historię trwającej już niemal 70. lat peregrynacji kopii Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, z uwzględnieniem diecezji włocławskiej. Autor ukazuje kolejne etapy pierwszego oraz drugiego Nawiedzenia na tle doniosłych dla Kościoła polskiego wydarzeń, jakie miały miejsce w tym czasie. Charakteryzuje swoisty styl maryjny polskiej duchowości, a także rolę, jaką odegrali w jego kształtowaniu wielcy Pasterze narodu, jak św. Jan Paweł II czy bł. Stefan kard. Wyszyński. Przybliża teologię programu Nawiedzenia, sięgającego starożytnej tradycji (począwszy od 626 r.) peregrynacji ikony Hodegetrii ulicami Konstantynopola. Sformułowane w artykule wnioski ukazują owoce trwającego 70. lat programu duchowego, pośród których najistotniejsze wydaje się obserwowane przejście od modelu kultycznego do ewangelizacyjnego idei peregrynacji.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Paweł Sokołowski
  „Zatrzymania” kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej przez aparat bezpieczeństwa PRL w czasie peregrynacji po Polsce w 1966 roku
  Od 1957 r. trwało nawiedzenie parafii w Polsce przez kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Była to inicjatywa nowatorska. Skutkowała ona m.in. ożywieniem wiary czy pogłębieniem poczucia jedności narodu polskiego. W 1966 r. komuniści zdecydowali się przerwać peregrynację. W artykule ukazano sześć przypadków, w których doszło do zatrzymań wędrującej po Polsce Ikony Nawiedzenia (Olkusz-Kraków, Bytom, Wojciechów za Lublinem, Nidzica-Olsztyn, Liksajny, Będzin). Dochodziło wówczas m.in. do fizycznego krępowania obrazu sznurami, nakrywania go plandeką, wymuszania zmiany trasy przejazdu, a w konsekwencji aresztowania obrazu, umieszczenia go na Jasnej Górze i zakazu jego wywozu z sanktuarium. Protesty kard. Stefana Wyszyńskiego u władz państwowych nie przyniosły rezultatu. Mimo aresztowania obrazu peregrynacja była kontynuowana. W latach 1966–1972 po kraju wędrowały puste ramy obrazu, którym towarzyszyła świeca oraz Ewangelia.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie

Studia i refleksje

• Rafał Mędelski
  Życie duchowe jako przymierze Boga z człowiekiem w ujęciu rabina Byrona L. Sherwina
  Przymierze Boga z człowiekiem jest fundamentalnym zagadnieniem teologii judaistycznej, według której osoba ludzka jest współpracownikiem Stwórcy w świętym dziele odkupienia świata. Jednocześnie naukowa refleksja judaizmu rabina Byrona L. Sherwina rzuca snop światła na chrześcijaństwo i relacje między obiema religiami. Należy wskazać za amerykańskim rabinem, że doczesne życie człowieka ma na celu służenie jedynemu Bogu i wypełnianie Jego świętej woli. Jasno stwierdza Byron Sherwin, że życie człowieka jest święte, ponieważ przeżywa się je we współpracy z Bogiem, a nie tylko z samym sobą i innymi ludźmi. Wiara oznacza świadectwo o Bożej obecności pośród nas i jest zaczynem dobra w świecie.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Aleksandra Szwarc
  Obrzędy i zwyczaje pogrzebowe w środowisku wiejskim na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku
  Artykuł przedstawia obrzędy i zwyczaje pogrzebowe w środowisku wiejskim na wybranych ziemiach polskich pod koniec XIX i w początkach XX wieku, które często przeplatały się z wierzeniami ludowymi. Ukazuje cały proces przygotowań od momentu śmierci aż do pochówku zmarłego oraz uczenia go podczas pożegnalnego posiłku zwanego stypą. Wskazuje na różnice jakie panowały poszczególnych regionach ziem polskich pod względem zwyczajów np. odmiennego stroju czy też nazewnictwa pożegnalnego posiłku.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie

Sprawy kościelne i duszpasterskie

• Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)

Przegląd bibliograficzny

• Grzegorz Pyźlak, Małżeństwo jako sakrament. Studium  z duszpasterstwa rodzin w świetle badań młodych małżonków  diecezji siedleckiej, Lublin 2022 – ks. Zbigniew Zarembski
• Przemysław Urbańczyk, Niezwykli goście Bolesława Chrobrego. Św. Wojciech i jego bracia, Toruń 2021 – Jakub Sucharski
• Zgromadzenie Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi 1922–2022, red. M. Perechowska, M. Duniak, B. Żaberiek, Włocławek 2022 – ks. Kazimierz Rulka