listopad/grudzień 2022
SPIS TREŚCI
- Marek Marczewski
Wprowadzenie
- Anna Błasiak
Milczenie i cisza w życiu codziennym rodziny. Szanse i zagrożeniaCelem artykułu jest przedstawienie wybranych teoretycznych aspektów dotyczących milczenia i ciszy jako elementów codziennej komunikacji rodzinnej. Z jednej strony ciszę i milczenie należy postrzegać w kategoriach ludzkich potrzeb. Człowiek potrzebuje ciszy, by usłyszeć słowo i go zrozumieć, by być w relacji z innymi i samym sobą, by dokonać refleksji i zastanowienia, by panować nad emocjami, by dokonywać właściwych wyborów i decyzji. Z drugiej strony występuje taki rodzaj ciszy i milczenia, który jest destrukcyjny, może ranić i krzywdzić innych, dzielić zamiast łączyć. Sformułowano następujący problem badawczy: w jaki sposób cisza i milczenie są obecne w życiu codziennym rodziny oraz w jakich okolicznościach są szansą dla rozwoju człowieka i jego wspólnoty, a kiedy zagrożeniem? Zastosowano metodę analizę i syntezy literatury przedmiotu. - Emilia Lichtenberg-Kokoszka
Cicha noc, święta nocJezus Chrystus jest niewątpliwie postacią historyczną. Jednak o samym jego narodzeniu wiemy niewiele. Opis tego wydarzenia i to w bardzo oszczędnej formie podają bowiem jedynie dwie Ewangelie. Podstaw wielu tradycji i legend związanych z Bożym Narodzeniem należy zatem szukać przede wszystkim w ewangeliach apokryficznych oraz wizjach i objawieniach mistyków i świętych. Niniejszy tekst jest zatem jedynie próbą ludzkiego spojrzenia na te najbardziej niezwykłe narodziny w dziejach. - ks. Piotr Kulbacki
Cisza i milczenie w formacji ku dojrzałości chrześcijańskiejRekolekcje oazowe pierwszego stopnia, wprowadzające w formację deuterokatechumenalną posiadają niezwykle bogaty pogram oparty o powiązanie roku liturgicznego z tradycją katechumenalną. Oaza rekolekcyjna to nie tylko uczestnictwo w liturgii, ale wejście formację nakierowaną zarazem na modlitwę indywidualna jak i na liturgię. Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, ze pogram ten zawiera bardzo dużo elementów służących wdrożeniu w chrześcijańskie doświadczenie ciszy i milczenia. Stanowi ono szczególny walor tej formacji człowieka, którego zmysły stale są rozpraszane. w dzisiejszym „rozproszeniu i zagubieniu się świata”. Wychowanie do ciszy i milczenia jest wkomponowane w ćwiczenia związane z modlitwą, medytacją, przygotowaniem zewnętrznym i wewnętrznym do skupienia stanowiące istotne elementy formacji ku dojrzałości chrześcijańskiej. - dk. Waldemar Rozynkowski
Cisza i milczenie w życiu i posłudze diakona stałegoPierwsze święcenia diakonatu stałego w Kościele w Polsce miały miejsce w 2008 roku. Od tamtego wydarzenia zbieramy doświadczenia obecności tego nowego powołania we wspólnocie wiary w naszym kraju. W tym momencie w 15 archidiecezjach i diecezjach w Polsce posługuje 84 diakonów stałych. Cały czas uczymy się tego powołania, i dotyczy to zarówno duchownych, wiernych świeckich, jak i samych diakonów stałych. Uczymy się je zauważać, akceptować oraz odczytywać różnorodność posługi diakonów stałych. W artykule podjęto zagadnienie obecności ciszy i milczenia w życiu oraz posłudze diakona stałego. Ukazano je w kilku wybranych perspektywach: w liturgii, w trwaniu przed Najświętszym Sakramentem, w posłudze przy chorych oraz w trudnych momentach wynikających głównie z braku akceptacji powołania diakona stałego.
Studia i refleksje
- Kryspian Przyjazny
Święty Cyryl Aleksandryjski w walce o TheotokosW artykule podjęto próbę przedstawienia sytuacji, w której toczyła się walka o prawdę wiary zawartą w maryjnym tytule Theotokos oraz roli, jaką odegrał w tej walce św. Cyryl Aleksandryjski. W V wieku, za sprawą patriarchy Konstantynopola Nestoriusza, rozwinęła się kontrowersja chrystologiczna, że dwie osoby istnieją w Chrystusie: osoba Boska i osoba ludzka, w ten sposób, że osoba Boska „zamieszkuje” w człowieku Jezusie, a tym samym Maryi nie przysługuje tytuł Theotokos lecz jedynie Christotokos jako matce Chrystusa-człowieka. Patriarcha Aleksandrii św. Cyryl podjął walkę z Nestoriuszem i jego herezją, a na Soborze Efeskim w 431 r. odniósł wielkie zwycięstwo nad przeciwnikiem i nad jego doktryną. Sobór potępił Nestoriusza jako błędnowiercę i zaakceptował nauczanie św. Cyryla Aleksandryjskiego odnośnie zjednoczenia hipostatycznego ludzkiej natury Jezusa Chrystusa z boską osobą Słowa oraz potwierdził dogmatycznie prawdę wiary, że Maryja jest Theotokos. - ks. Krzysztof Konecki
Kryteria soborowej reformy Kalendarza ŚwiętychOpracowanie jest próbą przybliżenia podstawowych kryteriów soborowej reformy Kalendarza Świętych jakimi były: zmniejszenie liczby świąt dewocyjnych, redukcja obchodu Świętych, ustalenie terminu obchodu i uniwersalizm kalendarza. Zastosowanie powyższych kryteriów sprawiło, że w zreformowanym Kalendarzu Świętych znajduje swój wyraz powszechność Kościoła. Są w nim umieszczeni Święci z całego świata, różnych stanów, reprezentujących rozmaite wzory świętości, dający świadectwo o wielowiekowej historii Kościoła wnoszący ducha aktualności do życia Kościoła, związani z czasami bliższymi epoce, czy nawet pochodzący z naszych czasów. - ks. Ryszard Kamiński
Uwarunkowania historyczne duszpasterstwa w PolsceDziałalność Kościoła w Polsce zawsze odbywałą sie w pkreslonej rzeczywistości historycznej. Z tego tez powodu różnilo sie duszpasterstwo w okresie rozbiorów, w okresie międzywojennym, w okresie komunisrycznym oraz obecnie.
Duszpasterstwo w okresie rozbiorów bylo organizowane w opaciu o parafie i ofiarną troskę duchowienstwa o człowieka i jego potrzeby. Filarami tego duszpasterstwa była działalność liturgiczna, religijno-oświatowa i społeczno charytatywna. Ważne miejsce zajmowały misje i rekolekcje parafialne oraz pielgrzymki do sanktuariów. Nie zaniedbywano też walki z wadami narodowymi, zwłaszcza alkoholizmem.
Duszpasterstwo okresu międzwojennego koncentrowało się na odbudowie organizacji kościelnej i unowocześnieniu duszpasterstwa. Na ten czas przpada rozwój duszpasterstwa parafialnego, a takze bractw i stowarzszeń religijnyh. Ciekawe próby podejmowano w ramach tzw. duszpasterstwa indywiduaklnego i duszpasterstwa zbiorowego oraz duszpasterstwa młodzieży i duszpasterstwa dobroczynnego. Sytuacja polityczna po II wojnie światowej nie pozwoliła na kontynuację tych obiecujących inicjatyw duszpasterskich.
W czasie II wojny światowej i potem w okresie komunistycznym Kościół wystawiony był na przesladowania i zagrożenia dla swego istnienia i działalności. Poprzez naciski administracyjne i walkę ideologiczną dążono do oderwania społeczeństwa od Kościoła i rodzimej kultury. Kościół w tej sytuacji postawił na godnosć i prawa człowieka oraz przekazanie Polakom dziedzictwa narodowego i kulturowego. Kościół pozbawiony środków instytucjonalnych i materialnych starał się o doskonalenie duszpasterstwa parafialnego, dążąc do jego pogłębienia poprzez misje, rekolekcje i dni skupienia, które nie były objęte zakazem administracyjnym. Program Wielkiej Nowenny, poprzedzony solidnym przygotowaniem duchowym wiernych w parafii, przyczynił się do pogłębienia religjnego. Jednoczesnie był to czas powstawania Ruchu Światło Życie oraz innych grup religijnych. Wybór zaś papieża Polaka i jego pielgrzymki do Polski stworzyły dobry klimat do pogłębiania duszpasterstwa zwyczajnego w parafii i nowych form duszpasterstwa specjalnego.
W poszukiwaniu koncepcji duszpasterstwa obecnie trzeba liczyć się ze specyfiką historyczną duszpasterstwa w Polsce, ale również uwzględniać wyznaczniki związane z duchem obecnych czasów. - ks. Zbigniew Zarembski
Świadectwo życia wiarą. Refleksja teologiczno-pastoralnaPublikacja poświęcona jest omówieniu znaczenia świadectwa życia wiarą. Autor wyjaśnia w niej, że dialog pomiędzy Bogiem a człowiekiem rozwija się na różne sposoby i za pomocą wielorakich środków. A wśród tych wielu czynników wspomagających relację z Bogiem istotną rolę odgrywa świadectwo życia chrześcijańskiego. Dawanie świadectwa zakłada w pierwszej kolejności przyjęcie prawdy o Bogu i Jego miłości a następnie wyraża się poprzez przykład życia. Świadek wiary wspomagany łaską Bożą angażuje się w wyznawanie wiary w środowisku swojego życia i w ten sposób oddziałuje na innych. Nauczanie Kościoła jednoznacznie podkreśla misyjny i ewangelizacyjny charakter świadczenia o wyznawanej wierze. Świadectwo życia wiarą odgrywa bardzo ważna rolę zwłaszcza obecnie, gdzie ma miejsce walka z wartościami chrześcijańskimi i ma miejsce dyskryminacja katolików. Autentyczni świadkowie wiary są ewangeliczną solą i światłem dla tych, którzy ulegli zastraszeniu i zobojętnieli religijnie. - Jolanta Kurosz
Eklezjologia komunii jako podstawa formacji w przygotowaniu laikatu do współpracy z duchowieństwemEklezjologia komunii jest fundamentem ładu w kościelnej wspólnocie i wyznacza relacje między jej poszczególnymi członkami. W budowaniu wspólnoty biorą udział wszyscy członkowie Kościoła, stąd nieodzowna jest współpraca laikatu i duchowieństwa. Owocność tej współpracy zależy od rozumienia przez wiernych istotny Kościoła, dlatego eklezjologia komunii stanowi podstawę w przegotowaniu wiernych do tej współpracy. Dokonuje się ona w ramach formacji laikatu, której cechą charakterystyczną jest integralność przejawiająca się w aspekcie duchowym, doktrynalnym, przygotowaniu do apostolstwa. - ks. Mateusz Włosiński
Światopogląd czy ideologia? Zarysowanie problematyki i nowe wyzwaniaArtykuł stanowi opracowanie różnych stanowisk filozofów odnośnie światopoglądu. Kompilacja tych koncepcji daje opisową definicję światopoglądu. Pokazane są także odniesienia między światopoglądem oraz ideologią, która może być pojmowana jako zwyrodniały światopogląd. Poprzez scharakteryzowanie wybranych światopoglądów (wegetarianizm, transhumanizm, podmiot nomadyczny) pokazane są różne ujęcia hierarchii wartości w życiu człowieka. Charakterystyka ta polega głównie na ogólnym zarysowaniu podejmowanej w ramach tych światopoglądów argumentacji. Wskazano także na niektóre obiekcje i zastrzeżenia jakie mogą powstać odnośnie wskazanych światopoglądów. W zakończeniu zasygnalizowano wielką rolę emocji, które mogą odgrywać dużą rolę w określaniu stosunku do świata i do innych ludzi. - Wojciech Gulin
Młodzież wobec zagrożeń współczesnego świata – perspektywa psychologicznaW ostatnich dekadach nastąpił dynamiczny rozwój środków komunikacji elektronicznej. Powszechny i łatwo dostępny stał się Internet. Z jednej strony wiąże się to z korzyściami, z drugiej jednak niesie zagrożenia dla funkcjonowania człowieka. Istnieje między innymi ryzyko uzależnienia od Internetu. W opracowaniu wskazano psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje nadmiernego korzystania z Internetu przez młodzież – grupę szczególnie narażoną na negatywne następstwa rozwojowe. W ramach podsumowania wskazano możliwe sposoby zapobiegania uzależnieniu od Internetu. - ks. Sławomir Kęszka
Duchowo-dziękczynny wymiar pielgrzymek dachauowczyków do św. Józefa Kaliskiego w latach 1948–1958Księża więzieni w podmonachijskim Dachau pomimo kilku lat cierpienia, poniżania i wyniszczania głodem, ciężką pracą i eksperymentami pseudomedycznymi starali się realizować swoje powołanie kapłańskie i nieść współwięźniom codzienną pomoc oraz słowa pokrzepienia. Szukając ucieczki i pomocy w trudach życia obozowego, księża-więźniowie zawierzyli się Niepokalanemu Sercu Maryi oraz Najświętszemu Sercu Pana Jezusa, a w kwietniu 1945 roku, gdy widomości o kończącej się wojnie napawały wszystkich uwięzionych nadzieją, ale jednocześnie budziły lęk i niepewność co do dalszego ich losu, zwrócili się także ku św. Józefowi z kaliskiego obrazu Świętej Rodziny, aby za Jego wstawiennictwem uzyskać cud wyzwolenia. Uczyniono to 22 kwietnia 1945 roku uroczystym Aktem Oddania się w Opiekę św. Józefowi, który poprzedziła dziewięciodniowa Nowenna.
Księża zawierzyli wówczas temu Orędownikowi powrót do Polski i swoją późniejszą posługę wśród wiernych w Ojczyźnie, a także zobowiązali się do szerzenia kultu św. Józefa, odbycia pielgrzymki i złożenia hołdu przed cudownym Obrazem w kolegiacie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu oraz utworzenia dzieła miłosierdzia. Tydzień później 29 kwietnia 1945 roku, żołnierze VII armii Amerykańskiej dowodzonej przez gen. Pattona, wyzwolili obóz na kilka godzin przed planowaną przez hitlerowców jego całkowitą likwidacją i wymordowaniem wszystkich więźniów. Wszystkie pielgrzymki księży-więźniów obozu koncentracyjnego w Dachau do kaliskiego sanktuarium św. Józefa, odgrywały ważną rolę w pogłębianiu i utrwalaniu, kultu jakiego doznawał i doznaje Patron Kościoła Powszechnego w cudownym Obrazie Świętej Rodziny Kaliskiej.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Przegląd bibliograficzny
- ks. Janusz Borucki
Wojciech Góralski, Wykluczenie bonum prolis (kan. 1101 § 2 KPK) w najnowszym orzecznictwie Roty Rzymskiej na przykładzie wybranych wyroków (2013–2020), Pelplin 2022 - Eugeniusz Sakowicz
Marian Machinek, Nowy tęczowy świat. Próba diagnozy, Pelplin 2021