Zeszyt 3 (679) – tom 178 – Obraza uczuć religijnych

maj/czerwiec 2022

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne bp. Artura G. Mizińskiego, Sekretarza Generalnego Konferencji Episkopatu Polski

Eugeniusz Sakowicz
Wprowadzenie

Wojciech Maciej Stabryła OSB
„[…] wiele złego dokonali […]” (1 Mch 1, 52). Przejawy bezczeszczenia i jego sprawcy
Artykuł stanowi studium zjawiska profanacji i związanej z nią obrazy uczyć religijnych w oparciu o wydarzenia opisane w Księdze Daniela i Księgach Machabejskich. Podjęta została w nim tematyka profanacji miejsca (1.), profanacji sprzętów (2.), profanacji urzędu (3.), profanacji zwyczajów (4.) oraz wiążącej się z nimi kary Bożej (5.). Przybliżając motywy i postacie tych, którzy dopuścili się aktów bezczeszczenia ukazano, że nie zawsze byli to pochodzący spoza kręgów judaizmu wrogowie wiary i narodu żydowskiego. Także królowie izraelscy, czy walczący o urząd arcykapłański Żydzi, splamili swoje ręce aktami nie tylko profanacji, ale także morderstwa i bałwochwalstwa.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Ks. Janusz Kręcidło MS
Czy Jezus obrażał uczucia religijne pobożnych żydów?
Celem artykułu była odpowiedź na pytanie „Czy Jezus obrażał uczucia religijne pobożnych żydów?”. Materią źródłową do badań w tym zakresie były wybrane reprezentatywne teksty z Ewangelii kanonicznych: oczyszczenie świątyni przez Jezusa (J 2,13-22 i par.), konfrontacja Jezusa z faryzeuszami w synagodze w Nazarecie (Łk 4,16-30 i par.), łuskanie kłosów w szabat (Mk 2,23-28 i par.), uzdrowienie w szabat (Mk 3,1-6 i par.) i oskarżenie Jezusa, że działa mocą Belebuba (Mt 12,22-37 i par.). Teksty te zostały wyjaśnione a następnie ocenione w perspektywie prawniczej, według której obraza uczuć religijnych zachodzi wtedy, gdy ktoś publicznie znieważa przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych. Rezultatem przeprowadzonych badań jest wniosek, że w żadnym z analizowanych tekstów nie ma mowy o obrazie uczuć religijnych przez Jezusa w ścisłym prawniczym sensie. Również w szerszym pojmowaniu zjawiska obrazy uczuć religijnych konfrontacje Jezusa z religijnymi żydowskimi autorytetami należy raczej interpretować jako teologiczne spory w ramach judaizmu oraz w perspektywie tzw. gry o honor prowadzonej w społecznej interakcji: wyzwanie-odpowiedź.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Eugeniusz Sakowicz
Ochrona uczuć religijnych w przestrzeni publicznej?
Temat „Obraza uczuć religijnych” nie może nie implikować nań odpowiedź w postaci opracowania ukazującego „Ochronę uczuć religijnych w przestrzeni publicznej”. Ten właśnie, tytuł będący odpowiedzią na „Obrazę”, zwieńczony został znakiem zapytania. Znak interpunkcyjny, popularnie zwany pytajnikiem, nie wyraża jednakże zakwestionowana tezy. Określa po prostu intencje autora, który chciałby otrzymać od czytelnika odpowiedź. Zachęca zatem, czy wręcz obliguje do jej podjęcia, rozwinięcia, uzasadnienia tematu. Życie w danym państwie (pojęcie to, nie wiadomo dlaczego, coraz częściej zastępowane jest terminem „kraj”) wyznacza szereg przestrzeni publicznych. Stanowią one rodzaj areopagów, czy forum, albo też po prostu środowiska społecznego, w którym mają miejsce ludzkie relacje oraz tym samym interakcje. To, co się dzieje i wydarza w sferze publicznej nie jest obojętne ani dla grupy, ani dla jednostki. Bez osób nie byłoby bowiem żadnego społeczeństwa, które właśnie ze względu na ów zbiorowy personalizm jest dynamiczne.
W niniejszym szkicu przeprowadzono analizę takich pojęć jak: „Ochrona”, „Uczucia religijne”, „Przestrzeń publiczna”. Słowa te stanowią tytuły kojonych paragrafów. Po zaprezentowaniu ich sensu zwrócono uwag na następujące kwestie, również będące sformułowaniami tytułowymi kolejnych punktów artykułu „Uderzenie w godność ludzi wiary religijnej”; „Solidarnie w obronie religii i ludzi wierzących”; „Interdyscyplinarne spojrzenie na obrażanie uczuć religijnych”; „Ustawa zasadnicza państwa wobec ochrony uczuć religijnych”; „Konkretne postulaty oraz imperatywy”.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Marek Bielecki
Ochrona uczuć religijnych w polskim systemie edukacji
Niniejsze opracowanie poświęcone jest zagadnieniom dotyczącym ochrony uczuć religijnych w polskim systemie edukacji. Sama kategoria uczuć religijnych pojmowane jako stosunek (przede wszystkim emocjonalny) określonej grupy do wyznawanej przez siebie wiary przejawiający się także w prawie do ochrony szacunku wobec wyznawanych przez nią wartości oraz miejsc i przedmiotów otaczanych czcią. Zgodnie z zasadami wyrażonymi w polskiej ustawie zasadniczej władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowując bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. Fakt ten sprawia, że również w placówkach edukacyjnych istnieje możliwość ekspresji uczuć religijnych w duchu tolerancji i poszanowania praw i wolności innych osób.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Marek Saj CssR
Profanacja miejsc świętych jako przykład obrazy uczuć religijnych
W artykule przedstawiono pojęcie miejsc świętych zgodnie z normami Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 roku, by następnie zająć się zagadnieniem ich profanacji. Dalsze rozważania skupiły się na sposobie przywrócenia sakralnego charakteru zbezczeszczonemu miejscu przeznaczonemu do kultu Bożego. Celem prezentacji było ukazanie profanacji jako przykładu obrazy uczuć religijnych osób wierzących.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Filip Ciepły
Współczesne problemy dotyczące kryminalizacji obrazy uczuć religijnych
Artykuł przedstawia zagadnienia podnoszone we współczesnej dyskusji na temat zasadności kryminalizacji obrazy uczuć religijnych. Są to próby poszukiwania uzasadnienia karalności odnoszone do potrzeby ochrony: uczuć religijnych, autonomii jednostki i godności człowieka, spokoju publicznego i ładu społecznego, religii jako istotnego komponentu ładu kulturowego. Wskazano też na postulaty dekryminalizacji obrazy czuć religijnych.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Ks. Robert Maszkowski
Kilka uwag o obrażaniu uczuć religijnych chrześcijan w Niemczech
W społeczeństwie pluralistycznym, laicyzującym się i odchodzącym od fundamentów chrześcijaństwa jakim są Niemcy będą zachodziły napięcia i konflikty między prawem do wolności słowa i prawem do wolności wyznawania religii. Z tego powodu podejmuje się dyskusję odpowiadając na pytanie, czy i w jakim stopniu możliwe jest ograniczenie tej pierwszej wolności na rzecz respektu dla tej drugiej. Prawne ustalenia w Niemczech regulują tę kwestię nie dość wyraźnie i nie tyle chronią uczucia religijne wyznawców, co zachowanie ładu społecznego. To kryterium sprawia, że zachodzą różne rozstrzygnięcia w poszczególnych sprawach spornych. Można zauważyć, że jednym z istotnych czynników wpływających na osąd instytucji prawa, jest często siła wyrażenia swej nie akceptacji dla obrażania uczuć religijnych, co rzadziej, a na pewno słabiej, występuje po stronie chrześcijan. Gorszące chrześcijan przedstawienia ich treści wiar, symboli i świętych postaci zyskiwały częściej niedostateczną uwagę mediów oraz wokandy sądów aniżeli miało to miejsce w wypadkach innych religii. Być może było to spowodowane niedostatecznym głosem oburzenia w przeciwieństwie do wyznawców judaizmu i islamu, którzy jednoczą się w protestach i mówią jednym głosem.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Ks. Krzysztof Witko
„Bóg się sam obroni! Nie potrzebuje do tego sali sejmowej”. Pobieżne i przelotne spojrzenie znad Sekwany na problematykę obrazy uczuć religijnych
Autor tego skrótowego przyczynku – kapłan podparyskiej diecezji Nanterre – podejmuje pobieżnie problematykę obrazy uczuć religijnych w specyficznym dla Francji kontekście świeckości państwa. Nie zapomina przy tym, że pierwszym wyzwaniem dla wierzącego będzie nie tyle potępienie i odparcie ataków przeciwko religii, ile troska o wprowadzenie w życie ewangelicznej miłości do wrogiego mu środowiska.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Eugeniusz Sakowicz, Paweł Szuppe
Obraza uczuć religijnych. Bibliografia

Studia i refleksje

Ks. Daniel Filipowicz
Modlitwa w pismach Ignacego z Antiochii
Aktualnie słyszymy o licznych prześladowaniach chrześcijan na całym świecie, więc niezwykle aktualne okazują się być pisma jednego z pierwszych męczenników Kościoła, św. Ignacego. Znajdujemy w nich nie tylko modlitwę człowieka, skazanego na śmierć, pragnącego zjednoczenia z Chrystusem, ale także wskazania, dotyczące modlitwy uwielbienia i prośby, której adresatem jest Bóg. Ten autor, zaliczany do grona Ojców Apostolskich, uczy nas jak powinno wyglądać życie prawdziwie chrześcijańskie, w którym modlitwa zajmuje centralne miejsce.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
O. Ventsislav Nikolov
Maryja w życiu i nauczaniu bł. Eugeniusza Bosiłkowa – pierwszego bułgarskiego męczennika
W życiu i nauczaniu błogosławionego biskupa Eugeniusza Bosiłkowa Matka Boża zajmuje szczególne i wyjątkowe miejsce. Jako mądry i odważny duszpasterz, troskliwy ojciec i niezawodny przywódca powierzył Maryi swoje życie, a w sposób szczególny swoją męczeńską śmierć, którą poniósł wskutek niesprawiedliwego wyroku systemu komunistyczno-stalinowskiego. Błogosławiony biskup jest dziś dla Kościoła przykładem silnej wiary i ducha modlitwy. Sam powierzając się w ręce Maryi, zawierzył też Jej macierzyńskiej opiece przyszłość Kościoła katolickiego w Bułgarii. W swoim nauczaniu ukazuje Maryję, jako uzdalniającą go do śmierci męczeńskiej, jako wzór życia rodzinnego i ikonę doskonałej kobiety, jako przewodniczkę w duszpasterstwie, współpracownicę Chrystusa, gotową na cierpienie i jako pierwszy promień zbawienia. Niewątpliwie ten nieustraszony świadek Chrystusa, wpatrując się w Maryję jako zwyciężczynię grzechu, zła i niesprawiedliwości stał się przykładem niezłomnej wiary i pobożności oraz natchnął wielu współczesnych sobie ludzi do obrony praw Bożych i praw ludzkich.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Jakub J. Woźniak , ks. Adrian Szczap
The Crisis of Church Music As Seen by Joseph Ratzinger (Benedict XVI)
Muzyka w życiu Josepha Ratzingera-Benedykta XVI stanowiła ważny element i nie bez powodu mówił w odniesieniu do niej: „towarzyszka życia”. Po II Soborze Watykańskim, zdaniem kard. J. Ratzingera, następuje poważny kryzys muzyki kościelnej, który jest następstwem kryzysu w teologii. W kryzysie tym J. Ratzinger zauważa, że muzyka znalazła się pomiędzy dwom nurtami, które współpracują między sobą nad zniszczeniem muzyki kościelnej. Kardynał wymienia tu: purytański funkcjonalizm i funkcjonalizm dostosowawczy. Ponadto kard. Ratzinger dostrzega w obecnym kryzysie cztery warstwy problemu: pierwszy, to warstwa zewnętrzna, w którym kryją się dwa postulaty: duszpasterski pragmatyzm i roszczeniowy charakter sztuki o cechach absolutności. Drugi problem to obrazoburstwo (ikonoklazm), który wpisuje się także w czasy współczesne i dotyka nie tylko muzyki kościelnej. Trzeci problem, to powszechny kryzys sztuki, który stoi w opozycji do chrześcijaństwa. Ostatni problem, który zauważa kard. Ratzinger, to funkcjonalizm, który dostosowuje sztukę do rynku i jego praw.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie

Sprawy kościelne i duszpasterskie

Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)

Przegląd bibliograficzny

Elżbieta Orzechowska
Edward Walewander, Kapłani w mojej pamięci, Lublin 2021
ks. Janusz Gręźlikowski
Wojciech Góralski, Sprawy „nullitatis matrimonii” w najnowszym orzecznictwie Trybunału Roty Rzymskiej. Na przykładzie wybranych wyroków (2013–2019), Pelplin 2021