maj – czerwiec 2021
SPIS TREŚCI
- Marek Marczewski
Wprowadzenie
- ks. Jarosław Lisica
Ojciec a syn w procesie wychowaniaOjciec i syn to dwa wektory, które są na siebie skierowane tworząc komplementarną całość w złożonym procesie wychowania. Wraz ze zmianami społecznymi, ekonomicznymi i kulturowymi, zmieniają się kompetencje wychowawcze ojca i jego oddziaływanie na formowanie syna ku dorosłości. Głównym problemem badawczym jest analiza stosunku ojca do syna, ich wzajemne relacje oraz funkcja i zadania ojca w procesie wychowywania potomka płci męskiej. W artykule autor opisuje wybrane kwestie z tym związane. Praca składa się z trzech części. W pierwszej scharakteryzowano kluczowe dla tematu zagadnienia, tj. „ojciec” i „syn”. W drugiej podjęto próbę ogólnej syntezy wybranych zadań, funkcji i ról ojca w formacji syna ku dorosłości. Część trzecia stanowi uzupełnienie całości o fazy rozwojowe syna w relacji do ojca. Całość stanowi przyczynek i zaproszenie do dalszych prac badawczych z tego zakresu. . - Emilia Lichtenberg-Kokoszka
Dwurodzicielstwo: ojcostwo uczestniczącePrzyszli ojcowie mają obecnie możliwość samodzielnego wyboru formy i zakresu zaangażowania się w rodzicielstwo. Niemniej wiele badań naukowych wskazuje nie tylko na pozytywy aktywnego zaangażowania się mężczyzny w okres ciąży, porodu i opieki nad noworodkiem, ale i na ich coraz większe zaangażowanie w tym zakresie. Niniejszy artykuł przedstawia czynniki wpływające na aktywne ojcostwo, jego przejawy oraz korzyści. Podkreśla, że najwcześniejsze ojcostwo przyczynia się do rozwoju intelektualnego rodziców, świadomego macierzyństwa i ojcostwa, poprawy związku uczuciowego, prawidłowego kształtowania więzi z poczętym dzieckiem. - Marek Babik
„Będę ojcem”: wychowanie do rodzicielstwaPrzemiany społeczne dokonujące się na przestrzeni ostatniego stulecia wywarły ogromny wpływ na kształt rodziny oraz jej funkcjonowanie. Znacznemu przeobrażeniu uległy role poszczególnych jej członków. Zmianie uległy wzajemne relacje pomiędzy rodzicami, przeformowane zostały również odniesienia rodziców do dzieci. Był to proces ściśle powiązany z działaniami wychowawczymi podejmowanymi przez samych rodziców jak i przez jednostki zinstytucjonalizowanej edukacji. Celem niniejszego artykułu jest opisanie treści dotyczących rodzicielstwa przekazywanych młodzieży w ramach nauczania szkolnego w polskich placówkach edukacyjnych w XX wieku. Wyodrębnione zostały trzy okresy historyczne. Pierwszym z nich był okres międzywojenny, w którym po raz pierwszy do polskich szkół wprowadzone elementy wychowania seksualnego realizowanego w ramach przedmiotu higiena. Drugim z analizowanych okresów były lata osiemdziesiąte związane z pierwszą próbą wprowadzenia do nauczania szkolnego przedmiotu pod nazwą przysposobienie do życia w rodzinie. Trzeci obejmuje okres po 1993 roku, w którym uformował się obecny kształt przedmiotu Wychowanie do życia w rodzinie. Materiał źródłowy do badań stanowiły teksty podręczników i materiałów aprobowanych przez polskie władze oświatowe. - Anna Błasiak
Rola ojca w wychowaniu córkiW artykule przedstawiono teoretyczny namysł nad miejsce, znaczeniem i zadaniami ojca w życiu córki we współczesnej rodzinie. Zagadnienie roli ojca w wychowaniu dziecka dzisiaj dość często pojawia się w dyskursie naukowym. W odniesieniu do problematyki macierzyństwa jest jednak obecne w mniejszym wymiarze. Jest to jednak temat aktualny i ważny ze względu na przemiany, jakim podlega obecnie rodzina, które obejmują nie tylko jej strukturę i funkcje, ale także role rodzicielskie. Stąd postawiono w artykule pytanie, jak zmienia się dzisiaj rola ojca w rodzinie i jego zaangażowanie oraz jaki jest udział ojca w procesie wychowania i rozwoju córki oraz jego konsekwencje. Zastosowano analizę literatury i syntezę wniosków oraz przegląd wybranych diagnoz i wyników z badań naukowych dotyczących pełnienia ról rodzicielskich i ich wpływu na funkcjonowanie najmłodszego pokolenia. - Danuta Opozda
Pułapka partnerstwa w rodzinnych relacjach wychowawczychTreść artykułu przedstawia zagadnienia dotyczące partnerstwa osobowego i społecznego w relacji wychowawczej w rodzinie. Przedstawia partnerstwo społeczne w relacji wychowawczej jako pułapkę w wychowawczych oddziaływaniach rodzicielskich. Uzasadnieniem tej tezy jest fakt pełnienia przez rodziców i dzieci odmiennych ról społecznych w procesie wychowania w rodzinie oraz odmienna charakterystyka rozwojowa dorosłych i dzieci. Podjęta refleksja wskazuje, że relacja wychowawcza określana jest przez partnerstwo osobowe i zasadę komplementarności. - Dariusz Cupiał
Pastoralne wyzwania i szanse w kontekście fenomenu Inicjatywy Tato.NetDo urzeczywistnienia się zagubionej tożsamości ojcowskiej mężczyzny potrzebny jest katalizator w postaci męskiej wspólnoty, która jest miejscem doświadczenia relacji synowskiej i braterskiej. Tato.Net dostarcza wiedzy, postaw i narzędzi, aby mężczyźni mogli sobie wzajemnie pomagać w stawaniu się lepszymi ojcami. Ojcowie potrzebują tak jak sportowcy trenera, mentora, dostawcy narzędzi do podjęcia walki. Rozwiązaniem jest takie wpływanie na ojców i ich rodziny by konflikt “walka ze sobą” przerodziła się w “walkę o siebie.” Na tle dzisiejszych postaw ekshibicjonizmu i zdzierania wszelkich zasłon, św. Józef jest przykładem potęgi dyskretnej ojcowskiej obecności. Kwestią pilną jest tworzenie kultury odpowiedzialnego ojcostwa. Sprawdzone narzędzia dla troski duszpasterskiej wobec ojców takie jak warsztaty i Ojcowskie Kluby nie są sensu stricte grupą duszpasterską, ale z pewnością warto przyjrzeć się, co duszpasterstwo dla rodzin może zyskać dzięki współpracy z Tato.Net.
Studia i refleksje
- Piotr Koprowski
Problematyka pokoju międzynarodowego i praw człowieka w myśli Jana Pawła IIObszerna, wewnętrznie zróżnicowana myśl Jana Pawła II (1978-2005) obejmuje również problematykę pokoju międzynarodowego i praw człowieka. W artykule przybliżono kilka uwag i refleksji z tego zakresu. Osoba ludzka, narażona na wiele niebezpieczeństw, była przezeń postrzegana jako podmiot niezbywalnych praw. To właśnie jej papież postulował podporządkować cele państwa oraz instytucji i organizacji międzynarodowych. Problemy, jakimi są niewątpliwie brak pokoju międzynarodowego i łamanie praw człowieka dotykają całych społeczeństw i konkretnej osoby. Ta ostatnia w ujęciu Jana Pawła II z jednej strony boleśnie odczuwa psychicznie i fizycznie skutki dotykającego ją zła, z drugiej zaś – może być – i jest – sprawcą tegoż zła. Dlatego niezwykle ważne jest, jego zdaniem, nie tylko wychowanie do pokoju, ale również do tworzenia – w szerszej perspektywie – „cywilizacji miłości”. - ks. Marek Głąb
Współpraca kapłanów i wiernych świeckich w nauczaniu misyjnym Jana Pawła IIW tym artykule zostały przedstawione różne aspekty współpracy kapłanów i wiernych świeckich w kościele misyjnym. W perspektywie historycznej brak tej współpracy był przyczyną wielu niezawinionych cierpień mieszkańców krajów misyjnych. Nowy duch wstąpił do Kościoła misyjnego dzięki nauczaniu Soboru Watykańskiego II, w którym docenieni zostali wierni świeccy i otwarta została droga do zintensyfikowania inkulturacji w misyjnej działalności Kościoła. W tym procesie zasadniczą rolę pełni dążenie do odkrycia prawdy objawionej z uwzględnieniem transcendentnego charakteru ludzkiego osoby. Poznanie prawdy przenika bowiem całą sferę odniesienia człowieka do świata, do innych ludzi i wyznacza zręby prawdziwej, ludzkiej kultury. Jan Paweł II podkreślał, że każdy człowiek jest jeden, jedyny, niepowtarzalny, a jednocześnie jest dobrem wspólnym rodziny i ludzkości, a także Kościoła. Głównym zadaniem Kościoła misyjnego jest obecnie nowa ewangelizacja. Jan Paweł II uważał, że w realizacji tego zadania powinni ściśle współpracować wszyscy jego członkowie. - ks. Jerzy Grodzki
Stosunek Kościoła do państwa w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła IIZnaczenie terminu „oddzielenie Kościoła od państwa” jest bardzo dalekie od tego, jakie usiłowały nadać mu systemy totalitarne, zwłaszcza rządy krajów rządzonych przez komunistów. Według nich świat należy wyłącznie do państwa, a Kościół ma własny zakres, w pewnym sensie pozaświatowy.
Dla Kościoła świat jest zadaniem i wyzwaniem. Takim jest dla katolików świeckich i w ogóle dla wszystkich chrześcijan, którzy mają być czynni w życiu społecznym. Jednak ten zakres, wedle ideologii marksistowskiej, miał stanowić wyłączna domenę państwa i partii. Istnieją dzisiaj partie, które choć mają charakter demokratyczny, wykazują narastającą skłonność do interpretacji zasady rozdziału Kościoła od państwa zgodnie z rozumieniem, jakie stosowały rządy komunistyczne. Tymczasem wspólnota polityczna i Kościół są, każde na własnym terenie, od siebie niezależne i autonomiczne, choć z różnego tytułu, służą osobistemu i społecznemu powołaniu tych samych ludzi – narodowi. Służbę tę pełnić będą tym skuteczniej, im lepiej prowadzić będą ze sobą zdrową współpracę. Człowiek bowiem nie jest ograniczony, tylko do samego porządku doczesnego, ale żyjąc w historii ludzkiej, zachowuje swoje powołanie do życia wiecznego. - ks. Grzegorz Pyźlak
Przygotowanie do małżeństwa czy do sakramentu?Celem artykułu jest rozwiązanie problemu postawionego w pytaniu: czy przygotowanie do życia małżeńskiego i rodzinnego jest przygotowaniem do małżeństwa czy do sakramentu? W artykule przedstawiono obszary przygotowania do małżeństwa, podczas którego podejmowane są zagadnienia związane z procesem wychowania, dojrzałości człowieka do zawarcia małżeństwa na płaszczyźnie psychologicznej oraz stanem kultury jaki powinien on osiągnąć. Należy zwrócić uwagę, że świadomość zawarcia sakramentu małżeństwa ma znaczenie dla wspólnoty chrześcijańskiej, a przede wszystkim dla samych małżonków. Sakrament małżeństwa zawierany jest najczęściej w świątyni, wśród zgromadzonej społeczności, gdzie wobec Boga narzeczeni składając przysięgę małżeńską wypowiadają słowa: „Ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci”. Odnosząc się do postawionego w artykule problemu, należy zwrócić baczniejszą uwagę na to, że zbyt słaby akcent kładzie się na znaczenie sakramentu małżeństwa i co on wnosi w życie małżonków oraz ich rodzin.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Przegląd bibliograficzny
- Dariusz Lipiec, Formacja pastoralna młodych prezbiterów w diecezjach w Polsce. Studium teologicznopastoralne, Lublin 2020 – ks. Zbigniew Franciszek Zarembski
- Janusz Mariański, Desekularyzacja we współczesnym świecie. Mit czy rzeczywistość?, Płock 2020 – Marek Marczewski