Zeszyt 2 (672) – tom 176 – Ojciec/ojcostwo 1

marzec – kwiecień 2021

SPIS TREŚCI

• Marek Marczewski
  Wprowadzenie

• Anna Błasiak
  U źródeł niszczenia obrazu ojca
  Celem artykułu jest namysł nad współczesnymi zjawiskami cywilizacyjnymi występującymi w przestrzenia społecznej, które przyczyniają się do dewaloryzacji i destrukcji obrazu ojca, co ma swoje konsekwencje w życiu rodzinnym w kontekście przeobrażeń mentalnych, obyczajowych i strukturalnych. W związku z powyższym postawiono problem badawczy: jakie zjawiska społeczno-kulturowe przyczyniają się dzisiaj do niszczenia obrazu ojca? By zrealizować założony cel i uzyskać odpowiedź na postawione pytanie wykorzystano metodę analizy i syntezy literatury. Dokonane analizy opierają się na założeniu, że dzisiaj rola ojca w procesie wychowania staje się szczególna, ważna i konieczna, stąd potrzeba promocji i dowartościowania obrazu ojca.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Paweł Skrzydlewski
  Filozoficzne rozumienie ojcostwa
  Prezentowany artykuł zmierza do omówienia filozoficznego rozumienia ojcostwa. Ojcostwo jest zdaniem autora związane z możnością sprawiania bytu drugiego człowieka, z przekazywaniem życia, jego rozwojem, formacją i obroną. Szczególna rola ojcostwa ludzkiego sprowadza się do uformowania w człowieku (dziecku) trzech cnót: wiary nadziei i miłości, bez których dziecko ostatecznie nie staje się istotą dojrzałą, samodzielną, odpowiedzialną.
  Ojcostwo ludzkie jest zadaniem autora zawsze związane z rozwojem w dziecku – cnoty pietyzmu. Pietyzm i życie według tej cnoty spełnia sens ojcostwa ludzkiego. Autor wykazuje, że współczesny kryzys rodziny, także liczne tendencje sekularystyczne, ostatecznie prowadzące do zaistnienia tzw. cywilizacji śmierci mają swe główne przyczyny deficytach ludzkiego ojcostwa. Powrót do autentycznego ojcostwa w rodzinach i całej kulturze może się dokonać gdy mężczyźni, ojcowie oraz całe rodziny na nowo zwrócą się do Boga–Ojca i powrócą do praktykowania autentycznego dziecięctwa wobec Boga.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Marek Marczewski
  Teologia ojca/ojcostwa
  W przedstawionym tekście wskazaliśmy tylko na niektóre zagadnienia składające się na bogatą treść teologii ojca. Wyszliśmy od zagadnienia podstawowego, a mianowicie tajemnicy Boga w Trójcy Osób: „W relacyjnych imionach Osób Boskich Ojciec jest odniesiony do Syna, Syn do Ojca, Duch Święty do Ojca i Syna” (KKK 255), jak tego doświadczamy wchodząc w tajemnicę ikony Trójcy Świętej Rublowa. Nadto Bóg jest »Ojcem« nie tylko jako Stwórca, ale i ojcem dla każdego, który przyjmuje Jego Syna. Modlitwa Ojcze nasz, której On sam nas nauczył stanowi wyraz największego zaufania dziecka wobec swego ojca, a także uznanie siebie za córkę lub syna jedynego miłującego Ojca oraz za brata lub siostrę w jednej rodzinie Bożej (A. Paciorek). Człowiek, który wchodzi w przymierze małżeńskie staje u źródła ludzkiego rodzicielstwa, ojcostwa i macierzyństwa, bo podejmuje stwórcze działanie Boga Ojca i zobowiązuje się tym samym być czytelnym znakiem Jego Ojcostwa, znakiem Boga Wychowawcy, stając się orędownikiem prawdy, że życie nie tylko od Ojca pochodzi, ale ono także do niego zmierza, a także, że miłość Ojca do Syna jest odbita w każdym mężczyźnie, w każdej kobiecie (J. Augustyn), bo Bóg stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo, powołując go do istnienia z miłości, jednocześnie powołał go do miłości (por. FC 11). Z tym powołaniem wiąże się pedagogiczna idea wychowawcza dziecięctwa Bożego, cnót teologalnych oraz prawda o stopniowym kształtowaniu się obrazu ojca i pojęciu Boga w procesie rozwojowym dziecka poprzez naśladownictwo, identyfikację, generalizację i projekcję.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Tadeusz Sakowicz
  Wzór ojca w kulturze europejskiej
  Wzór ojca jest niewątpliwie zaliczany powszechnie do tych pojęć i zarazem kategorii społecznych, które wyznaczają fundamentalny kierunek życia i rozwoju nie tylko osoby płci męskiej i zakładanej przez nią rodziny, ale również w odniesieniu do usytuowania tej rodziny w środowisku lokalnym i państwowym. W tradycji i nie tylko jest identyfikowany z głową rodziny, czego wyrazem jest przyjmowanie nazwiska ojca przez zrodzone dzieci. Jest również kojarzony z odpowiedzialnością za jakość życia i rozwoju swojej rodziny. Tymczasem, w atmosferze burzliwych przemian społeczno-obyczajowych, wzór ten coraz bardziej zaciera swoje dotychczasowe treści, ulegając nierzadko wpływom zróżnicowanych ideologii, zdominowanych przez podmioty realizujące cele niezgodne z naturą życia, zarówno fizycznego, jak też duchowego. Prezentacja wyznaczonej przez tytuł problematyki nie aspiruje do wyczerpującej analizy, ale stanowi próbę ku zmotywowaniu specjalistów badań nad współczesnym ojcem i jego rolą w rodzinie i społeczeństwie. Warto przy tym zaznaczyć, że wypracowane przez pokolenia ideały ojcostwa wcale nie uległy wyjałowieniu. Nadal są aktualne z tą jednak różnicą, że wymagają szczególnego zaangażowania ojca w obronę swego statusu tak, by na autorytet zasługiwał przez autentyczność swego postępowania i wiarygodność w prezentowaniu wyznawanych wartości i ideałów. Nie trzeba tu wskazywać, że te wartości i ideały muszą być absolutnie zbieżne z prawem naturalnym. Dzisiaj niestety wojna toczy się w przestrzeni właśnie tej zbieżności. Inaczej mówiąc całe zaangażowanie koncentruje się na pedagogice prawidłowego wychowywania współczesnej młodzieży i jednocześnie na skutecznym zabezpieczaniu jej przed niszczącą demoralizacją. Zagadnienie skutecznej realizacji wzoru ojca w rodzinie powinno być poprzedzone profesjonalnymi badaniami naukowymi wyjaśniającymi specyfikę bycia mężczyzną i podejmowania przez niego obowiązków ojcowskich. Co więcej powinny równocześnie mieć miejsce badania nad zagrożeniami związanymi z obecnym już w świecie niszczeniem wzoru ojca w ogóle. Przykładem takich akcji może być agresywne wręcz lansowanie wzorów i ról społecznych, zarówno mężczyzn jak też kobiet, niezgodnych z prawem naturalnym.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Danuta Opozda
  Podmiotowe właściwości ojca a jego rola wychowawcza
  Artykuł przedstawia zagadnienie znaczenia podmiotowych właściwości ojca dla jego wychowawczego funkcjonowania w roli rodzicielskiej i oddziaływań wychowawczych. Treść nawiązuje do podstawowych i niezmiennych atrybutów rodzicielstwa oraz zadań rozwojowych okresu dorosłości związanych z rodzicielstwem w kontekście centralnej powinności jaką jest wychowanie dziecka. W dalszej części przedstawiono możliwości wychowawczego funkcjonowania ojców ze wskazaniem na różnice w stosunku do funkcjonowania kobiet oraz w powiązaniu z ich wybranymi właściwościami podmiotowymi. W prezentacji tych zagadnień odwołano się do rezultatów prowadzonych badań.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Marek Babik
  Doświadczenie duchowego ojcostwa w świetle wypowiedzi studentów
  Celem artykułu jest opisanie doświadczenia ojcostwa duchowego młodych dorosłych. Poszukując odpowiedzi na pytanie, jakie jest doświadczenie ojcostwa duchowego osób wkraczających w dorosłość w pierwszym rzędzie dokonano sprecyzowania terminu ojcostwo duchowe. Na podstawie analizy tekstów biblijnych oraz dokumentów oficjalnego nauczania Kościoła wyodrębniono trzy podstawowe elementy rozumienia ojcostwa duchowego takie jak: zainicjowanie wiary, towarzyszenie w rozwoju życia religijnego, naśladowanie wzoru życia świętych. To potrójne znaczenie terminu ojcostwo duchowe znalazło swoje odzwierciedlenie w sondażu przeprowadzonym na 54 studentach uczelni katolickiej, którzy wypełnili kwestionariusz ankiety. Przeprowadzony sondaż ukazuje kogo badani wskazują jako osobę, której zawdzięczają wiarę oraz w oparciu o jakie wzorce rozwijają swoje życie religijne.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie

Studia i refleksje

• ks. Jerzy Grodzki
  Koncepcja państwa według kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II
  Kardynał Stefan Wyszyński i papież Jan Paweł II odczytują polską tradycję narodową w znaczeniu chrześcijańskim jako byt żywy, realny i konkretny. Obaj swoją działalność duszpasterską prowadzili w narodzie polskim, który w ogromnej większości był ochrzczony. W takiej sytuacji jeśli naród jest chrześcijański, to wartości chrześcijańskie muszą dochodzić do głosu w całym życiu społecznym, rodzinnym, politycznym i państwowym. Według koncepcji Prymasa Tysiąclecia i papieża Jana Pawła II państwo nie musi być religijne, może być świeckie, aby nie programowo i w sensie aktywnym ateistyczne.
  Władza jest instytucją wynikającą z woli Boga. Mówimy „władza” a nie „ludzie sprawujący władzę”. Władza czerpie moc z zasad moralności, których źródłem i celem jest Bóg. Uprawnienia władzy pochodzą z prawa przyrodzonego, które wszczepione w osobę ludzką, pochodzi od Stwórcy.
  Władza nie może ateizować, laicyzować, demoralizować swoimi wpływami i inicjatywami ani rodziny, ani społeczności narodowych, ani narodu jako takiego. Wszelka władza, wszelkie instytucje społeczne powinny służyć osobie ludzkiej, rodzinie i narodowi w duchu chrześcijańskim. Na służbie rodziny musi być cały dorobek narodu – jego język, dzieje, obyczaj i tradycje. Rodzina powinna być uprzywilejowana przez naród i państwo.
  Władzy zatem nie można używać przeciwko Bogu – twórcy władzy, gdyż podcinać się będzie gałąź, na której się siedzi, naruszając fundament, na którym opiera się społeczność chrześcijańska, a taką jest ochrzczona społeczność polska.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Adam Stelmaszewski
  W drodze do marzeń i na wygnanie. Życiorys ks. Adriena Gréa
  Przedmiotem niniejszego opracowania jest próba krytycznego ujęcia życia ks. Adriena Gréa, odnowiciela zakonu kanoniczego we Francji w XIX w., przede wszystkim w odniesieniu do podróży, które odbywał w ciągu swojego życia. Na początku przedstawione zostały te, które odbył kolejno na studia w Paryżu, do seminarium w Rzymie oraz do pracy w Baudin, Saint-Claude i Sant-Antoine. Zostały one zestawione z symboliczną podróżą przez rozwój jego myśli, ideałów i działalności na każdym z tych etapów jego życia. Ukazana została korelacja między miejscem, w którym się znalazł, a rozwojem jego światopoglądu i aktywności, dając obraz życia człowieka jako podwójnej drogi. Analizie poddany został także wpływ każdej z odbytych podróży na subiektywne postrzeganie przez niego rzeczywistości.
  Fascynacja średniowiecznym życiem zakonnym, która stopniowo rosła wraz z każdą podróżą, wiązała się także z przekonaniem, że dawne wzorce stanowią receptę na odwrócenie procesu laicyzacji społeczeństwa francuskiego. Dlatego próbował przywrócić dawne życie zakonne we współczesnych mu czasach. Ta działalność i związane z nią poglądy wykształciły się na kanwie konkretnych podróży, które odbył.
  W dalszej części ukazane zostały jego podróże, które wiązały się z bolesnymi dla ks. Gréa doświadczeniami, a więc konieczność opuszczenia Francji ze względu na politykę władz państwowych i emigracja wraz z zakonem do Włoch. Wreszcie miało miejsce odsunięcie go przez Stolicę Apostolską od zarządzania zakonem ze względu na zbyt surowy radykalizm, jaki prezentował w odtwarzaniu średniowiecznych wzorców nieprzystających do XIX w., co ostatecznie doprowadziło do opuszczenia przez niego wspólnoty zakonnej i powrotu do rodzinnych stron, w których zmarł.

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie
• Krzysztof Gogacz, Sylwia Grzelak
  Ukierunkowane i intencjonalne przejawy agresji wśród funkcjonariuszy policji
  Agresja jest zjawiskiem dość często spotykanym w życiu, zaczynając od środowiska rodzinnego, kończąc na miejscu pracy i grupach towarzyskich. I nie chodzi tu jedynie o fizyczne uszkodzenie czyjegoś ciała, ale przede wszystkim agresję werbalną objawiającą się wyzwiskami, obelgami i epitetami. Przez wiele lat przypisywano ją wyłącznie płci męskiej, jednak jak wskazują najnowsze badania współczesne kobiety często wykazują wyższy poziom agresji na tle mężczyzn. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedzi należy dopatrywać się w obecnym tempie życia i niejednokrotnie uwarunkowaniach zawodowych. Ludzie stają się coraz bardziej nerwowi i łatwo można wyprowadzić ich z równowagi. Często swoje niepowodzenia wyładowują na innych, bądź też na sobie. Zachowania agresywne stają się coraz częściej obiektem badań, analiz oraz obserwacji specjalistów z różnych dziedzin naukowych oraz różnych aspektów życia społecznego. Zajmują się nimi: socjologowie, psychologowie, biologowie, pedagodzy, farmakolodzy, lekarze, prawnicy, wychowawcy oraz organizatorzy życia społecznego. Nie jesteśmy w stanie zmienić swojej natury, aby pozbyć się pewnych niepożądanych społecznie zachowań. O ile możemy przyjąć, iż istnieje agresja dopuszczalna w relacjach międzyludzkich (ostra wymiana zdań), o tyle jest również i taka, której zaakceptować się nie da (zachowania odbiegające od norm społecznych).

  Pokaż streszczenie

  Ukryj streszczenie

Sprawy kościelne i duszpasterskie

• Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)

Przegląd bibliograficzny

• Uprawnienia wyjątkowe Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Wybór dokumentów 1948–1979, wybór i oprac. K. Śmigiel i P. Lewandowski, Pelplin 2020 – ks. Janusz Gręźlikowski
• Stanisław Wilk, Nadzwyczajne uprawnienia Prymasa Polski Augusta kard. Hlonda w świetle dokumentów Stolicy Apostolskiej. Die Sondervollmachen des polnischen Primas, August Hlond im Lichte der Dokumente des Heiligen Stuhls, Lublin 2020 – ks. Łukasz Krucki
• Henryk Witczak, Z życia religijnego w parafii Wola-Trutowo, Włocławek 2020 – Dariusz Duszeński
• Horyzonty dogmatu, t. 1–12, red. S. Drzyżdżyk, M. Gilski, W. Życiński, Kraków 2016–2019 – Eugeniusz Sakowicz
• Edward Walewander, Człowiek i książka, Lublin 2020 –  ks. Stanisław Kowalczyk
• Mariusz Leszczyński, Protokoły wizytacji kanonicznych przeprowadzonych przez biskupa Stefana Wyszyńskiego w parafiach na terenach obecnej diecezji zamojsko-lubaczowskiej 1946–1948, Warszawa 2020 – ks. Edward Walewander