Zeszyt 3 (670) – tom 175 – Religia i wiara II (Zagadnienia szczegółowe)

listopad – grudzień 2020

SPIS TREŚCI

Marek Marczewski
Wprowadzenie

ks. Wojciech Marczewski
Gotowość trwania i rozwijania się w wierze: św. Jan Paweł II
W przekonaniu św. Jana Pawła II, w Liście do Hebrajczyków mamy pewnego rodzaju definicję wiary: „Wiara zaś jest poręką tych dóbr, których się spodziewamy, dowodem tych rzeczywistości, których nie widzimy” (11, 1). Święty Papież podał także »techniczną definicję« tych słów, które są „kategorią podstawową, [a także] punktem wyjścia dla katechezy, pierwszym aktem, jakim odpowiada się na Objawienie Boże”. Są nimi pierwsze artykuły Konstytucji dogmatycznej o Objawieniu Bożym, o tym, że przez Objawienie niewidzialny Bóg (Kol 1, 15; 1 Tm 1, 17) w swojej wielkiej miłości przemawia do ludzi jak do przyjaciół (por. Wj 33, 11; J 15, 14 n.) i przestaje z nimi (por. Ba 3, 38), aby zaprosić ich do wspólnoty z sobą” (art. 2), a także o tym, że „Bogu objawiającemu należy się »posłuszeństwo wiary« (por. Rz 1, 5; 16, 26; 2 Kor 10 5 n.). Przez nie człowiek w sposób wolny całkowicie powierza się Bogu, ofiarowując »Bogu objawiającemu pełne poddanie umysłu i woli« oraz ochotnie przyjmując udzielone przez Niego Objawienie” (art. 5).
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Piotr Kulbacki
Wiara jako dar: ks. Franciszek Blachnicki
Artykuł ukazuje rolę daru wiary w życiu i działalności Czcigodnego Sługi Bożego ks. F. Blachnickiego. Walory osobowe i doświadczenie młodzieńczej niewiary oraz nawrócenie w celi śmierci pozwoliły mu na rozpoznanie powołania kapłańskiego. Podjęcie z wiarą zaangażowania w odnowę moralną spowodowało represje ze strony władz komunistycznych. Gruntowne studia na KUL-u w zakresie pedagogiki, katechetyki, teologii pastoralne i liturgiki określiły program życia tego wybitnego polskiego teologa przekładającego na praktykę duszpasterską nauczanie Vaticanum II. Owoce jego pracy ewangelizacyjnej i formacyjnej są ściśle związane z osobistym doświadczeniem wiary opisanym językiem teologii pastoralnej. Jako promotor „polskiej teologii wyzwolenia” fundament jej widział w wierze konsekwentnej odwołującej się do osobistej decyzji wiary.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Gabriela Wistuba
Wiara jako usposobienie umysłu: o. Jacek Woroniecki OP
Przedstawiając zagadnienie wiary o. Jacek Woroniecki wychodzi od codziennego doświadczenia ludzkiego, w którym dzięki niej nabywa się większość wiedzy. W dziedzinie religii podobnie, człowiek przyjmuje prawdy, do których sam nie dotarł, opierając się na czyimś świadectwie. Ponieważ wiara religijna domaga się postępowania według jej zasad, konieczne staje się upewnienie się o jej wiarygodności. Poznanie jej treści należy do zadań rozumu, ale akt wiary powstaje z chwilą przylgnięcia woli do poznanych prawd. Stąd cnotę wiary Autor określa jako stałe usposobienie umysłu do uważania za prawdę całości objawionych prawd i do oparcia na nich życia. Takie usprawnienie najwyższych uzdolnień ludzkiej natury jest w ochrzczonym owocem nadprzyrodzonej łaski, udzielanej przez Boga każdemu, kto otwiera się na jej przyjęcie.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Stanisław Łucarz
Człowiek wiary: Joseph Ratzinger/Benedykt XVI
Artykuł prezentuje Josepha Ratzngera/Benedykta XVI jako człowieka wiary. Jej źródła wskazuje w rodzinie Ratzingerów, w której zarówno ojciec jak i matka przyszłego papieża byli ludźmi wiary, i to nie tylko wiary w sensie tradycyjnej pobożności bawarskiej, ale przede wszystkim wiary, która weszła w ostrą konfrontację z ideologią narodowo-socjalistyczną. Tej próby wiary doświadczył zwłaszcza ojciec Josepha Ratzingera, ale wraz nim i cała rodzina. Także młody Joseph szedł drogą ojca. Jego decyzje jako dziecka, a potem nastolatka wyznaczała wiara, w opozycji do dominującej ideologii. Bardzo wcześnie nauczył się konfrontować żywą wiarę z ideologią, co pozostało mu na całe życie. Widać to wyraźnie i czasie jego studiów seminaryjnych i jak w teologii, jaką uprawiał. Także funkcje, które pełnił potem w Kościele (arcybiskup Monachium, Prefekt Kongregacji Nauki Wiary, papież) tym były i są przeniknięte. Jego zawołanie biskupie: Cooperatores Veritatis też odzwierciedla owo dążenie. Okazje się bowiem, że Ratzinger/Benedykt XVI nie rozumie prawdy jako czegoś abstrakcyjnego, czegoś, co można zdobyć i posiadać. Wręcz, przeciwnie, jak pisze: „To prawda ma nas… To ona nas pochwyciła, i tylko gdy pozwolimy się jej prowadzić i wprawiać w ruch, będziemy w niej trwali…” To ostatecznie Prawda osobowa, której on się zawierzył, aż po ostatnie decyzje, ze swoją abdykacją włączenie.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Paweł Skrzydlewski
Wiara – rozum – rzeczywistość: Mieczysław A. Krąpiec OP
Autor artykułu omawia filozoficzne rozumienie świata, człowieka i wiary religijnej a także wiary ludzkiej, naturalnej, pojawiające się spontanicznie w człowieku. Autor dowodzi, że zdaniem Krąpca wiara jest specyficznym aktem poznania człowieka, który polega na przyjęciu prawdy na mocy wpływu woli wierzącego na własny intelekt, który przyjmuje pewne sądy jako prawdziwe nie na mocy oczywistości intelektualnej, uzyskanej na tle własnego poznania (oczywistości przedmiotowej), ale na mocy autorytetu osoby przekazującej daną treść.
Wiara jako pewna zdolność osoby ludzkiej jest obecna w całym ludzkim życiu, zaś wiara religijna, stanowiąca podstawę ludzkiej pobożności stanowi zdaniem Krąpca szczytową formę życia osobowego człowieka, do której powinna przygotowywać człowieka cała kultura.
Atak na wiarę jaki dokonał się w nowożytności jest skutkiem wielu czynników, ale także miał miejsce za sprawą błędów filozoficznych, które nie tyko przyczyniły się do oderwania ludzkiego rozumu od prawdy świata, ale także do utraty w poważnym stopniu ludzkiej racjonalności (rozumności). Przyjęcie osobowej i realistycznej wizji świata i człowieka otwiera ludzkie serce i umysł na wiarę zarówno tę przyrodzoną jak i nakierowaną na Objawienie.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Marcin Rola
Religia i wiara w społeczeństwie polskim
Nowoczesność wraz ze swoim kompleksem czynników i przemian nie przestaje wywierać reperkusji na podstawowe dziedziny życia i aktywności człowieka. Istotną sferą, która od lat stanowi przedmiot badań i analiz społecznych jest religijność, z jej elementem intelektualno-wolicjonalnym (poglądy i przekonania), jak również elementem praktycznym, wyrażającym się w określonych zachowaniach. W zaprezentowanym artykule, autor w bardzo ogólnym zarysie przywołuje wyniki badań społecznych nad religijnością Polaków. Socjologiczna analiza autodeklaracji respondentów określająca ich stosunek do wiary i praktyk religijnych została dopełniona analizą danych empirycznych odnoszących się do jakości wiary społeczeństwa polskiego w sensie doktrynalnym. Swoistym novum niniejszego artykułu jest przedstawienie zaangażowania jednej z polskich parafii w transmisję celebracji liturgicznych przez Internet w dobie epidemii COVID-19, jak również ukazanie skali odbioru transmisji online poprzez prezentację wskaźników unikalnych adresów IP.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie

Studia i refleksje

ks. Jerzy Grodzki
Rodzina chrześcijańska niezastąpioną szkołą wychowania religijnego, narodowego i patriotycznego w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II
W całym pasterzowaniu prymasa Stefana Wyszyńskiego i Jana Pawła II zauważalna jest troska o młode pokolenie Polaków, które jest przyszłością i nadzieją narodu. Wielka Nowenna Tysiąclecia w szóstym roku (3 V 1962 – 3 V 1963) przeżywana była pod hasłem: „Młodzież wierna Chrystusowi”. Chodziło o to, aby młodzi pozostawali w sferze oddziaływania kościelnego, nawiązując w ten sposób więzy z przeszłością i przyszłością narodu czyli o wspólne, kościelne, chrześcijańskie, narodowe i patriotyczne uformowanie młodzieży, o odsunięcie od niej pokus demoralizacji i ateizacji oraz o ukazanie jej najgłębszego sensu życia w Chrystusie i z Chrystusem. Kardynał i Papież opowiadali się za pozytywnym programem wobec dzieci i młodzieży. Ten program musi mieć początek w rodzinie od lat niemowlęcych przez lata dorastania, okresów „trudnych” u młodzieży, a nawet po opuszczeniu przez młodych domu rodzinnego do samodzielnego życia. Rola rodziców w procesie religijnego, narodowego i patriotycznego wychowania dzieci i młodzieży nigdy się nie kończy.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Hanna Górska
Z jakiej rośliny została zrobiona korona cierniowa dla Jezusa? Próba ustalenia
Artykuł podejmuje próbę ustalenia gatunku rośliny, z której żołnierze zrobili koronę dla Jezusa. Przedstawione zostaną w nim poszczególne rośliny najczęściej występujące w dyskusjach na ten temat. W artykule zawarto zarówno informacje takie jak wygląd, występowanie danej rośliny, jak i argumentacja przemawiają „za” oraz „przeciw” temu, że ta właśnie roślina stanowiła budulec korony cierniowej Jezusa. Przedstawiono w nim przesłanki wynikające z danych botanicznych, syndonologicznych oraz badań nad relikwiami korony cierniowej.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
s. Izabella Szajkowska CSFN
Sylwetka duchowa służebnicy Bożej siostry M. Małgorzaty Ludwiki Banaś CSFN (1896–1966). Cz. 2: Przejawy miłości do Boga
Artykuł ukazuje rysy życia duchowego Siostry Marii Małgorzaty Banaś CSFN. Podstawowymi środkami na jej drodze zjednoczenia z Bogiem były modlitwa i sakramenty, a szczególnie Eucharystia. Troszczyła się również o życie modlitewno-sakramentalne mieszkańców Nowogródka, a także o obecność sakramentalną Pana Jezusa w kościele, podczas nieobecności kapłanów. Innym rysem życia duchowego Sługi Bożej była pobożność maryjna, będąca dla niej szkołą macierzyństwa duchowego, dzięki której stawała się matką dla tych, wśród których żyła i którym służyła. Poprzez „białe męczeństwo” – 22 lata ukrytej posługi w Nowogródku po śmierci swoich współsióstr Błogosławionych Męczennic, wypełniła do końca wolę Bożą. Odnalazła swoją cząstkę w Kościele – powołanie w powołaniu, konkretną misję, która nadała głęboki sens jej życiu.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie

Sprawy kościelne i duszpasterskie

Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)

Przegląd bibliograficzny

„Studia Włocławskie”, t. 22: 2020 – ks. Maciej Radej
Janusz Mariański, Godność ludzka – wartość doceniona czy puste słowo? Studium socjopedagogiczne, Warszawa 2019 – Mariusz Konieczny
Szczepan Kowalik, Arkadiusz Kutkowski, Śmierć nieosądzona. Sprawa księdza Romana Kotlarza, Lublin – Warszawa 2020 – ks. Edward Walewander
Stanisław Kowalczyk, Rozważania w kręgu słowa Bożego, cz. 3, Lublin – Sandomierz 2020 – ks. Zdzisław Pawlak
Włocławski słownik biograficzny, t. 1–8, Włocławek 2006–2020 – ks. Henryk Witczak