marzec – kwiecień 2020
SPIS TREŚCI
- Wprowadzenie – Halina Irena Szumił
- Paweł Skrzydlewski
Teologia naturalna w ujęciu sługi Bożego ks. Wincentego GranataArtykuł omawia problem roli i zadań teologii naturalnej w formacji ludzkiej wiary na kanwie rozważań sługi Bożego ks. prof. Wincentego Granata. W pierwszej części autor artkułu zwraca uwagę na rozumienie teologii naturalnej jako filozoficznej drogi poznania Boga. Droga ta prowadzi do utworzenia filozoficznego rozumienia Boga jako racji – przyczyny istnienia całej rzeczywistości. W artykule zwrócono uwagę na rolę teologii naturalnej w teodycei, a także na to, że sama teodycea powstała w kontekście prób uzasadniania i przekonywania do tez światopoglądowych i religijnych. Z tej racji teodycea różni się rzeczowo od filozofii religii, filozofii Boga. Artykuł ukazuje to jak sługa Boży ks. prof. Wincenty Granat rozumiał rolę teologii naturalnej jako środka perswazyjnego oraz przybliżającego do Pana Boga. Ta teologia naturalna była dziełem przede wszystkim teologa i apologety, powstawała z zatroskania o zbawienie osób i w kontekście wiary katolickiej, na gruncie teologii katolickiej i filozofii chrześcijańskiej, która otwiera się przede wszystkim na dociekania metafizyczne. Jej zasadnicza część jest analizą stanowiska Akwinaty i jego dróg poznania Boga, a te jak wiadomo są formą uniesprzecznienia poznanej przez człowieka rzeczywistości poprzez skazanie na rację, którą jest Absolut, w religii zwany Bogiem. - ks. Krzysztof Guzowski
Odnowiciel teologii dogmatycznejWincenty Granat zakładał, że teologia jest dziedziną potrzebną życiu. Kluczem do łączenia w teologii teorii prawd wiary i praktyki życia chrześcijańskiego stała się dla niego tajemnica Wcielenia. Jego koncepcję odnowy teologii można ująć w trzech punktach: 1) teologia przemyślana w kluczu Wcielenia ma siłę pozytywnego oddziaływania na współczesne życie osób, gdyż uzasadnia nadzieję i wyjaśnia sens życia; 2) teologia prawd wiary powinna dawać konstruktywne odpowiedzi na wyzwania współczesności i zagrożenia wiary; 3) teologia, analogicznie do wielkich projektów myśli ludzkiej, powinna stymulować rozwój kultury humanistycznej w kluczu personalizmu i humanizmu chrześcijańskiego. Według Granata aktualność teologii dogmatycznej polega na odkrywaniu prawdy o humanizmie Boga, to znaczy tego, że czyny Boga są ukierunkowane na dobro i szczęście ludzi. - ks. Stanisław Kowalczyk
Ks. Wincenty Granat – humanista i personalistaHumanizm i personalizm w ujęciu ks. Wincentego Granata mają znaczenie pokrewne, mówią o człowieku jako osobie, jej prawdach, wolności i godności i rozwoju. Podstawy chrześcijańskiego humanizmu i personalizmu integralnego są dwojakie: filozoficzne i teologiczne. Filozoficzno-racjonalną postawą humanizmu i personalizmu są: integralna koncepcja osoby ludzkiej uwzględniająca jej aspekty psychiczne, etyczne i społeczne, teoria wolnej woli, idea niematerialnej nieśmiertelnej duszy. Do teologicznych podstaw humanizmu/personalizmu należy teologiczna antropologia, chrystologia, eklezjologia i kultura umysłowo-etyczna. - Marek Marczewski
Nauczyciel w świadectwach uczniówKim był w odbiorze swoich uczniów, Czcigodny sługa Boży, księży-studentów, którzy po ukończeniu seminariów duchownych, podjęli specjalistyczne studia z zakresu teologii dogmatycznej pod jego kierunkiem? Odpowiedzi udzielają tytuły świadectw przez nich nadane, tu przedstawione lub zebrane w innych zbiorach: Był, i pozostanie, moim Mistrzem, Wychowawca teologów, Prekursor, Profesor, Nauczyciel i Wychowawca, Chrześcijański personalista, Sługa Słowa Bożego… i studentów, Kapłan – Profesor – Przyjaciel, Nauczyciel i Mistrz, Wierzył w to, co mówił, „Twarz człowieka była dla niego jakby obliczem Boga”, Potrafił rozmiłować w teologii, Dobry Mistrz!, Prawy człowiek, wzorowy kapłan, Człowiek wiedzy i serca, Człowiek otwarty na „znaki czasu”, Wspaniały człowiek, kapłan, teolog i pedagog. - Halina Irena Szumił
Troskliwy Ojciec. Kontakty sługi Bożego ks. Wincentego Granata ze Zgromadzeniem Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej.Zgromadzenie Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej, w pierwszym swym stuleciu (1878–1978), związane było przez okres 46 lat (1933–1979) z życiem i posługiwaniem kapłańskim ks. prof. dra hab. Wincentego Granata. Jego działalność we wspólnocie służek była różnorodna: był wykładowcą, wychowawcą, kapelanem, kaznodzieją, spowiednikiem, ojcem i przyjacielem. Cechowała go ogromna życzliwość i bezinteresowność. Zapisał się w Zgromadzeniu jako humanista, człowiek o wielkim sercu, ojciec dobroci. Bardzo dyskretnie ale z całą hojnością rozdawał dobroć wokół siebie, zarówno w wymiarze intelektualnym, duchowym, jak i materialnym. Urzekająca była jego postawa, pokora i bezpośredniość w kontaktach ze wszystkim siostrami bez względu na stanowisko, wykształcenie i wiek. Swą bogatą osobowością i duchowością wywarł ogromny wpływ na formację intelektualną i duchową wielu pokoleń sióstr. Wiele sióstr żyje duchową spuścizną Sługi Bożego, tak bardzo ofiarnej jego pracy dla wspólnoty służek i kieruje wdzięczność ku Bogu za to, że spotkały go na drodze swego życia. Siostry wspominają, że wkład Księdza Profesora w podniesienie poziomu intelektualnego i duchowego wciąż owocuje.
Studia i refleksje
- Małgorzata Folaron
Wartość życia w nauczaniu papieża FranciszkaCzłowiek powołany jest do doskonałej świętości. Zadanie i życiowa postawa każdego człowieka polega na byciu w miłości, całym sercem dla miłości, jako bezinteresowny dar z siebie. Przewodnim motywem ma być Boża miłość, otwarcie na transcendencję poprzez modlitwę i adorację oraz wezwanie do rozpoznawania wymiaru nadprzyrodzonego w życiu ludzkim. Kiedy miłość wzrasta, to jeszcze bardziej wzrasta jej zdolność do większego rozwoju. Do rozwijania i wyrażania miłości niezbędny jest dialog, a także ważniejsze jest, aby bardziej kochać niż być kochanym. Mówimy o celebracji i obronie życia, od poczęcia aż do naturalnej śmierci. Jest to właściwość miłości ofiarnej a chrześcijaństwo jest przede wszystkim po to, aby nim żyć. - ks. Jerzy Grodzki
Personalistyczna koncepcja człowieka w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła IIPersonalistyczna koncepcja człowieka w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego i Jana Pawła II jest teocentryczna (wszystko, co stworzone, więc i osoba, jest skierowana ku Bogu jako źródłu i celowi wszechrzeczy, chrystocentryczną (Chrystus jako osoba osób, stanowiąca zjednoczenie dwóch natur, ludzkiej i Boskiej, jest źródłem nowego rozumienia człowieka jako osoby), wreszcie antropocentryczna (tzn. osoba stanowi ośrodek wszystkich działań ludzkich). Takie stanowisko prowadzi do następujących tez:
– człowiek to dziecko Boże, to homo Dei,
– wysoka godność człowieka w świecie i jego prymat w hierarchii wartości doczesnych,
– największym wrogiem człowieka jest zazwyczaj on sam dla siebie – odzieranie z godności. - ks. Józef Dębiński
Sowieckie wyzwolenie czy dalsza okupacja PolskiPolacy w 1944 roku z radością witali wkroczenie na polskie ziemie Armii Czerwonej, gdyż zapowiadało to koniec wojny. Jednak wkrótce okazało się, że wyzwolenie było iluzoryczne, bo przyniesiony przez Sowietów komunizm propagował tzw. homo sovieticus, czyli społeczeństwo składające się z jednej strony z jednostek zastraszonych, a z drugiej potrafiących przystosować się do nowej sytuacji. Poza tym Sowieci na masową skalę dokonywali grabieży polskiego majątku, m.in. zdemontowano 1119 przedsiębiorstw, a do ZSRR wyjechało 283 tys. wagonów z zagrabionym mieniem. Według dzisiejszych obliczeń wartość polskich strat wyniosła ok. 54 mld dolarów. Codziennością stały się kradzieże dokonywane na ludności cywilnej oraz gwałty kobiet. Sowieci byli także bezwzględni wobec tej części polskiego społeczeństwa, która nie chciała zaakceptować powojennej sytuacji. Rozpoczęły się masowe aresztowania, szczególnie w szeregach żołnierzy Armii Krajowej. Dla wszystkich wrogów nowej władzy zostały utworzone sowieckie obozy koncentracyjne; w latach 1945–1950 istniało 206 takich obozów (m.in. do 1948 r. działał obóz Auschwitz-Birkenau), przez które przeszło ok. 350 tys. więźniów. Poza podziemiem niepodległościowym dla komunistów głównym wrogiem był Kościół rzymskokatolicki. W pierwszych latach po II wojnie światowej komuniści nie mogli sobie jednak pozwolić na bezpośredni terror wobec Kościoła, gdyż mieli świadomość, że ich obecność na terenie ziem polskich nie jest akceptowana przez społeczeństwo i nie chcieli walczyć na różnych odcinkach. Dlatego pierwsze lata można nazwać czasem wzajemnego mijania się państwa i Kościoła, za wyjątkiem zerwania przez komunistów konkordatu 12 września 1945 rok i ogłoszenia 25 września 1945 roku dekretu wprowadzającego śluby cywilne oraz możliwości rozwodów. Ofensywa antykościelna nasilała się dopiero w latach 1947–1949, a zwłaszcza po powstaniu w grudniu 1948 roku Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Przegląd bibliograficzny
- 450 lat Almae Matris Vladislaviensis. Księga Jubileuszowa, red. J. Szymański, Włocławek 2019 – ks. Łukasz Krucki
- Pisma bł. biskupa Michała Kozala. Kazania, nauki pasyjne i rekolekcyjne, przemówienia. Przygotowali do druku I. Tomczak, K. Rulka, G. Sztandera, Włocławek 2019 – ks. Łukasz Krucki
- Marcin Kołodziej, Prawo liturgiczne Kościoła łacińskiego, Wrocław 2019 – ks. Janusz Gręźlikowski