Zeszyt 2 (660) – tom 172 – Diakonat stały w Polsce II

marzec – kwiecień 2019

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie – Marek Marczewski
Eugeniusz Sakowicz
Diakonat stały – doświadczenie Kościoła współczesnego (na przykładzie Stanów Zjednoczonych)
Ponad 50 lat temu przywrócony został w Kościele rzymsko-katolickim diakonat stały. Rozwinął się one przede wszystkim w Kościołach partykularnych cierpiących na brak prezbiterów. Święcenia diakonatu od początku przyjmowali mężczyźni żonaci, wypróbowani i stali w wierze, odpowiedzialni za Kościół. Dzięki ich posłudze funkcjonowały i funkcjonują liczne parafie. Angażują się oni nie tylko w posługę sensu stricte duszpasterską. Wielu z nich wykonuje swoje świeckie zawody, które dają im uposażenie materialne. Nie stanowią zatem żadnego obciążenia dla budżetu Kościoła. Jako duchowni uświęcają się przez swoja pracę, nade wszystko zaś dają świadectwo Jezusowi Chrystusowie wszędzie tam, gdzie Bóg w Opatrzności swojej pozwolił im być. Kościół w Stanach Zjednoczonych stanowi wzorcowy przykład „zagospodarowania” stałych diakonów. Zarówno ci spośród nich, którzy bezpośrednio zaangażowani są w posługę duszpasterska, jak i ci wykonujący świeckie zawody są świadkami Kościoła – Sługi. Na „portret” diakonów stałych, nie tylko w Stanach Zjednoczonych „składa się”: ich stan cywilny oraz wiek, nadto tożsamość narodowa (etniczna), ich wykształcenie – przygotowanie do pełnienia misji diakona oraz permanentna formacja, której się poddają. Największą liczbę diakonów w Stanach Zjednoczonych posiadały w 2014 r. odpowiednio następujące archidiecezje: Chicago (773 diakonów), Nowy Jork (490), Galveston-Houston (438), Los Angeles (432) i Atlanta (323). Czynni w duszpasterstwie diakoni w 2014/2015 r. to: żonaci (93%), wdowcy (4%), stanu wolnego – nie będący w związku małżeńskim (3%); 94% diakonów liczyło co najmniej 50 lat życia, z czego 23% – ponad 50 lat, 42% – ukończyło 60 rok życia, a 29% – miało 70 lat i więcej. 78% diakonów to biali – nie Latynosi, 16% – Latynosi („Hiszpanie” – „Hispanic”); 35% – Afroamerykanie, 3% – Azjaci oraz osoby pochodzące z wysp Oceanu Spokojnego. Sześciu na dziesięciu czynnych diakonów (63%) ukończyło przynajmniej kolegium. Natomiast jeden na dziesięciu (10%) posiada wykształcenie wyższe z zakresu nauk o religii, bądź teologii, czy prawa kanonicznego. Liderem w formacji diakonatu, nie tylko w Kościele rzymskokatolickim w Stanach Zjednoczonych ale w ogóle w Kościele powszechnym jest Archidiecezja Chicago. Od 1972 r. w archidiecezji tej wyświęconych zostało ponad 1 400 stałych diakonów. Obecnie jest to największa wspólnota diakonalna na świecie. W 2018 r. w 260 parafiach archidiecezji zaangażowanych było w pracę duszpasterską 530 diakonów. Zdobyte przez pół wieku doświadczenie służby w amerykańskim Kościele lokalnym, w którą zaangażowani są diakoni stali może być pomocne dla innych Kościołów partykularnych na całym świecie. Nie chodzi tu żadną miarą o przyjęcie paradygmatu amerykańskiego, jako jedynie słusznego, ale wykorzystanie tego wszystkiego, co jest cenne i sprawdzone w posłudze diakona stałego i co służy Kościołowi.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Erwin Mateja
Diakonat stały w świetle Regulaminu formacji i posługi diakona stałego w diecezji opolskiej
Działające w Opolu od siedmiu lat Studium Uzupełniające do Diakonatu Stałego przygotowało Regulamin formacji i posługi diakona stałego w diecezji opolskiej (Opole 2017). Jest on swoistym zbiorem opolskich doświadczeń związanych z formacją i posługą stałych diakonów. Powyższe przedłożenie jest formą ich opisania i usystematyzowania. Samo jednak widzenie problemu nie jest jego rozwiązaniem, dlatego podjęto też próbę pokazania, jak należy podchodzić do poszczególnych zagadnień, które Regulamin porządkuje.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Ks. Helmut J. Sobeczko
Problem wykształcenia teologicznego diakonów stałych w Polsce
Do istotnych elementów formacji diakona stałego należy przede wszystkim wykształcenie teologiczne. Mówią o tym wszystkie dokumenty Stolicy Apostolskiej, które zostawiają jednak krajowym Konferencjom Biskupim duży zakres swobody w ustalaniu konkretnych form formacji teologicznej. Episkopat Polski ogłosił pierwsze Wytyczne dotyczące formacji, życia i posługi diakonów stałych w Polsce, zatwierdzone przez Kongregację Wychowania Katolickiego (22 I 2004) na okres sześciu lat. Wytyczne te wprowadziły trzyletni okres przygotowania do święceń, obejmujący 1000 godzin zajęć w powołanym przez biskupa diecezjalnego Ośrodku Formacji Diakonów Stałych. Ten model formacyjny diakonów stałych w Polsce zmieniły, ostatnio wydane przez Episkopat Wytyczne i zatwierdzone przez Kongregację w 2015 r., na pięcioletnie studia akademickie (magisterskie), w trakcie których kandydaci muszą uzupełnić formację duchową i liturgiczno-pastoralną w dwuletnim Ośrodku Formacji Diakonów Stałych (200 godzin zajęć). Formacja teologiczna kontynuowana jest również po święceniach w ramach stałej formacji. W artykule podano również krótkie informacje o sześciu Ośrodkach Formacji Diakonów Stałych w Polsce (Przysiek – Toruń, 2005 r.; Drohiczyn, 2009 r.; Opole, 2011 r.; Szczecin, 2011 r.; Ełk, 2012 r.; Katowice, 2016 r.). Za zgodą własnego biskupa Ośrodki te przyjmują kandydatów również z innych diecezji.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Dariusz Chmielewski
Diakonat stały w polskojęzycznym Internecie. Refleksja pastoralna
Internet, jako globalna sieć służąca do komunikowania się i wymiany informacji, prezentowania i promowania poglądów jest też miejscem, w którym znaleźć można wiele informacji i odniesień do kwestii diakonatu stałego. Nie inaczej jest w polskim obszarze Internetu. Znaleźć to możemy zarówno strony dedykowane tej tematyce, wypowiedzi dotyczące postaw i odniesień do kwestii diakonatu w ogóle i do jego rozwijającej się obecności w Polsce, jak również osoby zainteresowane diakonatem i środowiska skupione wokół idei diakonatu stałego. Jaki obraz diakonatu i samych diakonów stałych niesie ze sobą polskojęzyczny Internet, co wynika z dyskusji wokół diakonatu stałego, to właśnie przedmiot rozważań niniejszego artykułu.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Krzysztof Chachaj
Bibliografia czasopisma „Diakon”
Bibliografia rejestruje zawartość czasopisma „Diakon”. Jest to specjalistyczne czasopismo poruszające szeroko rozumianą problematykę instytucji diakona stałego w Kościele rzymskokatolickim. W bibliografii zarejestrowano wszystkie publikowane w tym czasopiśmie materiały: artykuły, relacje, sprawozdania, tematyczne zestawienia bibliograficzne, statystyki, recenzje, dokumenty. Obejmuje ona okres od powstania czasopisma w 2004 roku do 2018 roku i składa się z dwóch części. W pierwszej zarejestrowano artykuły, opracowania, i inne teksty publikowane cyklicznie, w drugiej artykuły, opracowania, teksty jednorazowe. Bibliografia ma układ zagadnieniowy. Zagadnienia oraz opisy bibliograficzne zostały uporządkowane alfabetycznie. Na końcu bibliografii znajduje się indeks alfabetyczny zawierający nazwiska autorów artykułów, recenzji, prac recenzowanych, tłumaczy oraz osób opracowujących zestawienia bibliograficzne, statystyczne.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie

Studia i refleksje

Andrzej Sobieraj
Wolność urzeczywistniona w Jezusie Chrystusie. Przyczynek do dyskursu
Wolność, by móc ją właściwie zdefiniować, powinna być analizowana w kategorii daru. Dar ten ma być drogą człowieka do ostatecznego opowiedzenia się za Bogiem, który jest Miłością. Bez prawdziwej wolności nie ma bowiem prawdziwej miłości. To właśnie Trójjedyny Bóg jest tym miejscem, na którym odkrywamy pełnię definicji wolności. On jest pełnią wiecznej wolności i nieograniczonej miłości. Tę wolność w ludzkiej egzystencji w pełni objawia i urzeczywistnia w Jezusie Chrystusie, swoim odwiecznym Synu/Słowie. Jezus Chrystus jest jedynym i ostatecznym słowem Boga o sobie samym i o wolności, którą dał człowiekowi. Jest ikoną wolności, na którą powinna być zorientowana wolność człowieka. W Nim spotkały się dwie wolności, Boga i człowieka. W Nim wolność Boga jest wolnością przychodzącą i oczekującą, a wolność człowieka wolnością odpowiadającą.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Mateusz Setecki
Dogmaty o Najświętszej Maryi Pannie w świetle sporu ekumenicznego
Czy pojęcie ekumenizmu w dzisiejszym świecie, który naznaczony jest wieloma podziałami ma nadal sens? Czy w dobie pojawiających się nowych podziałów można jeszcze mówić o jedności? Odpowiedź na te i inne podobne pytania przynoszą dogmaty o życiu Maryi. Już w spotkaniu Maryi i Elżbiety można zauważyć wielką troskę o drugiego człowieka, która wiedzie do pogłębienia i polepszenia relacji międzyludzkich. Będąc Matką Bożą staje się matką każdego człowieka. Bóg zachowując dziewictwo Maryi pokazuje w jaki sposób może ingerować w życie ludzkie, życie człowieka. Jej dziewictwo jest znakiem wiary w Boga, która jest podstawą każdego wyznania. Natomiast dogmat o Niepokalanym Poczęciu, nie jest przyjmowany ani przez Kościół prawosławny, ani przez Kościoły protestanckie. Kościoły protestanckie nie przyjmują również najnowszego dogmatu, dogmatu o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny. Przylgnięcie do Pisma Świętego nie pozwala im zaakceptować tego faktu. Kościoły Wschodnie można powiedzieć, że podzielają wiarę w cielesne Wniebowzięcie Maryi, ale także podkreślają moment wskrzeszenia Maryi i wzięcia Jej do nieba przez Jezusa Chrystusa. Dogmat ten wzbudził najwięcej podziałów pomiędzy katolikami a protestantami. Nie oznacza to jednak, że nie podejmuje się prób wzajemnego poszukiwania zrozumienia. To jednocześnie nadzieja na wzrost wiary, wiary w Boga, który wziął sobie Maryję za Matkę.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Witold Dolny
Eucharystia Sakramentem Miłości w adhortacji apostolskiej Benedykta XVI Sacramentum caritatis
Niniejszy artykuł jest próbą ukazania Sakramentu Eucharystii rozumianego jako centralnego aktu kultu chrześcijańskiego, wyrażającego głębokie życie Kościoła w Komunii Trzech Osób Boskich. W adhoratacji Sacramentum caritatis papież Benedykt XVI podkreśla ogromną rolę Eucharystii jako daru miłości. Szczytem sakramentu miłości jest uobecnienie zbawczej ofiary Chrystusa w kulcie ołtarza, gdzie każdy ma współudział w szkole życia, rozumianej jako komunii boskich osób w Eucharystii. Takie spojrzenie pozwala nam brać udział w zjednoczeniu Bogiem i człowieka już na ziemi. To prowadzi do uczestnictwa w życiu Trójcy Świętej, gdzie każdy ma swój udział w budowaniu Kościoła, realizując wolę Boga. Liturgia chrześcijańska stanowi dzisiaj jądro i wielkość Eucharystii, uznawanej jako coś większego niż uczta.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Jerzy Grodzki
Mentalność przeciwna poczęciu nowego życia zagrożeniem dla małżeństwa i rodziny w świetle encykliki Evangelium vitae oraz adhortacji Familiaris consortio i Amoris laetitia
Przyrodzona skłonność człowieka do człowieka, uświęcona wolą Bożą wyraża się najmocniej w prawie do założenia rodziny. Małżeństwo zatem i rodzina stanowią jedno z cenniejszych dóbr ludzkości. Jednak w obecnym momencie historycznym rodzina jest przedmiotem ataków licznych sił, które chcą ją zniszczyć lub przynajmniej zniekształcić. Jaskrawym przejawem ataków wobec rodziny oraz małżeństwa jest mentalność przeciwna poczęciu nowego życia, która jest kreowana przez: niewłaściwe rozumienie płodności miłości małżeńskiej; mit o „klęsce płodności”; ustawę dopuszczającą niszczenie życia ludzkiego w łonie matki; mentalność antykoncepcyjną; sterylizację; hedonistyczną i nieodpowiedzialną postawę wobec życia płciowego; różne techniki sztucznej reprodukcji embrionów; badania prenatalne; aborcję eugeniczną; dzieciobójstwo.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Przemysław Kaleta
Recepcja myśli historiozoficznej św. Augustyna w dziele Piotra Abelarda Tak i nie
Piotr Abelard był jednym z najznakomitszych myślicieli XII wieku. Jego metody rozpraw były na tyle nowatorskie, że przez ówczesne władze kościelne zostały uznane za herezję. Po całkowitemu oddaniu się nauce, spowodowanej osobistym dramatem, napisał swoje najsłynniejsze dzieło Tak i Nie, w którym porównał autorytety ojców Kościoła, w tym św. Augustyna, z którym mimo początkowych pochwał, w wielu miejscach się nie zgadzał. Dotyczyło także myśli historiozoficznej św. Augustyna, której recepcją u Piotra Abelarda się zajmę.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Daniel Jakimiec
Anihilacja dysfunkcjonalności rodziny osoby uzależnionej od alkoholu w postępowaniu sądowym
Rodzina jest wspólnotą osób powiązanych ze sobą stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim, a jednocześnie podstawową jednostką społeczną. Każda z rodzin w relacjach z otaczającym ją społeczeństwem, jako większą zbiorowością oczekuje uznania i akceptowania jej tożsamości ze wszystkimi przyjętymi w niej zwyczajami i regułami postępowania. Aby było to możliwe musi spełniać przypisywane jej przez społeczeństwo funkcje zgodne z jego interesami. Funkcje te służą przygotowaniu nowych członków społeczeństwa do samodzielnego funkcjonowania w nim. Uzależnienie od alkoholu jako dominujące w życiu rodziny uniemożliwia jej realizację tych funkcji. Aktywność rodziny i relacje jej członków zostają zdeterminowane przez uzależnienie od alkoholu. Rodzina taka staje się dysfunkcjonalna.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie

Sprawy kościelne i duszpasterskie

Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)

Przegląd bibliograficzny

Eliza Księska, Środowisko organizacyjne Akcji Katolickiej w diecezji lubelskiej w okresie międzywojennym, Lublin 2018 – ks. Edward Walewander
Ignacy Dec, Ku prawdzie na skrzydłach wiary i rozumu, t. 2: Rozważania teologiczne, Świdnica 2018 – Jerzy Tupikowski CMF
Witold Kujawski, Parafie diecezji włocławskiej. Okres kujawsko-kaliski 1818–1925, Włocławek 2018 – ks. Łukasz Krucki
Fatima w Bożym planie zbawienia. Międzynarodowy Kongres Mariologiczno-Maryjny. Spotkanie Kustoszów Sanktuariów Polskich, Zakopane – Krzeptówki, 13–17 września 2017, red. G.M. Bartosik, M. Kolwalczyk, Częstochowa – Zakopane 2018 – Eugeniusz Sakowicz
Jan Śrutwa, Dzieje Kościoła w starożytności, t. 1: Epoka wielkich prześladowań; t. 2: Kościół w cesarstwie chrześcijańskim, Lublin 2018 – ks. Edward Walewander