listopad – grudzień 2017
SPIS TREŚCI
-
Ks. Leonard Fic
Kształtowanie odniesienia do innych religii na katechezie – wyzwaniem współczesnościArtykuł przedstawia w zarysie problem kształtowania odniesienia do religii niechrześcijańskich na katechezie w kontekście współczesnego pluralizmu religijno – kulturowego. Warunkiem sine qua non wychowania do właściwej postawy wobec wyznawców innych religii jest przekazywanie na katechezie rzetelnej i merytorycznej wiedzy o nich. Pozwoli to uniknąć takich skrajności, jak powierzchowna i emocjonalna fascynacja innymi religiami, czy podejrzliwość i lęk, a nawet wrogość wobec nich. Wychodząc od nauczania Soboru Watykańskiego II, wyrażonego w Deklaracji o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, autor artykułu postuluje wypracowanie przez współczesną pedagogikę chrześcijańską takiego modelu katechezy, który zwracałby uwagę na potrzebę wychowania integralnego, uwzględniałby pozytywne wartości i elementy zbawcze w innych religiach, był otwarty na ewangelizację dialogiczną i wychowywałby do postawy dialogu z wyznawcami innych religii. -
Edward Fiała
Sądzenie jako degradacja osobySądzenie, a stąd pojęcie sądu jest rozumiane w tym szkicu jako degradacja osoby w jej fundamentalnej godności. Autor wychodzi od pojęcia sądu etycznego w ujęciu Władysława Tatarkiewicza, a następnie rozwija dyskurs o sądzie egzystencjalnym, który definiuje – w kontraście do sądów etycznych – ako sąd niebezpiecznie holistyczny, wyrażający świadomie lub nieświadomie kontestację bądź wręcz dewaluację całej egzystencji konkretnego człowieka. To szczególne znaczenie sądzenia zostaje wyprowadzone z egzystencjalnego przesłania Ewangelii . W ten sposób sądzenie staje się synonimem myślenia toksycznego, które jest rozważane na kanwie modelu komunikacji międzyludzkiej w perspektywie nadawcy, komunikatu i odbiorcy. -
Eugeniusz Sakowicz
Kardynał Stefan Wyszyński – obrońca tradycji narodu polskiegoKardynał Stefan Wyszyński nazwany został Prymasem Tysiąclecia. Mówiono też o nim: „Niekoronowany król Polski”, „Ojciec Narodu i interreks”, „wychowawca narodu, mąż stanu”, „obrońca polskiej kultury”. Sam określał się jako „prymas Polski, niewolnik Maryi”. Dla Kościoła w Polsce jest dziś S. Wyszyński nade wszystko Sługą Bożym, tj. kandydatem na ołtarze. Oddal on życie swoje: Bogu – człowiekowi – Kościołowi – Polsce. Uczył miłości i sprawiedliwości w wymiarze społecznym, które stanowiły reguły postępowania nie tylko w rodzinie, ale zarówno w innych – mniejszych i większych społecznościach. Kontekst posługi pasterskiej Sługi Bożego wyznaczał narzucony Polsce po II wojnie światowej ustrój komunistyczny. Był to czas kiedy liczni Polacy porzucili Tradycję przodków i odeszli od wiary. Dokonali oni wyboru światopoglądu zbudowanego na nienawiści międzyludzkiej, szczególnie żywionej do wrogów patologicznego ustroju politycznego. Za takich uchodzili przede wszystkim ludzie wierzący w Boga, wierni Kościoła katolickiego. Sługa Boży Stefan kardynał Wyszyński stawał odważnie w obronie Tradycji polskiego narodu i wiary chrześcijańskiej, będącej jej fundamentem. Jego mocą był krzyż Jezusa Chrystusa, na „planie” którego zbudowana została Polska, przyjmująca w 966 roku chrzest. Prymas Tysiąclecia bezgranicznie zaufał Matce Bożej Częstochowskiej, którą otaczał synowską czcią i którą ukazywał Polkom i Polakom jako Pośredniczkę łask potrzebnych do przetrwania trudnych sytuacji dziejowych. Jasnogórska Pani była też – zgodnie z jego wolą – Patronką małżeństw i rodzin, wystawionych na rozliczne ataki zła. „Per Mariam – Soli Deo” – słowa te głęboko wpisały się w serce Prymasa Tysiąclecia. Maryja, zawsze wierna swojemu Synowi – Jezusowi Chrystusowi była – jak nauczał – Patronką polskiej Tradycji. Wielką lekcją zakorzeniania się w Tradycji – mimo rozlicznych przeszkód ideologicznych i prześladowań – były obchody 1000-lecia Chrztu Polski, świętowane w kontekście wyjątkowej eskalacji nienawiści „władzy ludowej” do Ludu Bożego. „Dla nas po Bogu – nauczał Biskup Gniezna i Warszawy – największa miłość to Polska”. Utwierdzał Polaków w przekonaniu, iż stanowią oni naród, ukształtowany przez Tradycję chrześcijańską. Stawał w obronie religijnej i narodowej tożsamości Polaków. Był obrońcą etosu pracy, która nigdy nie powinna deprawować i zniewalać człowieka, ale służyć jemu i jego rodzinie. Wskazywał na pracę człowieka jako jego współpracę z Bogiem. Podkreślał jej znaczenie jako wyraz miłości człowieka ku Stwórcy świata. Zachęcał: „Módl się pracą!”. Małżeństwo i rodzina – najważniejsze środowisko międzypokoleniowego przekazu Tradycji – stała w centrum pasterskiej troski, miłości i sprawiedliwości Sługi Bożego Stefana Wyszyńskiego. „Rodzina – Bogiem silna” – to program duszpasterski przez lata realizowany przez „Ojca narodu polskiego”. Prymas Tysiąclecia zbudował „Polską teologię Narodu”, który była i jest fundamentem Tradycji i która nie straciła nic z aktualności. W jego nauczaniu naród ukazywany był jako dzieło Boga Stwórcy – Ojca narodów. Prymas Tysiąclecia postrzegał Naród jako „podmiot wychowujący”. Chrześcijańska pedagogia narodowa zbudowana została na Tradycji i – jej służąc – pełniła wychowawczą rolę. Kształtowała nowe pokolenia Polaków wiernych Bogu i ojczyźnie. Kardynał Stefan Wyszyński na pewno zawsze rozpoznawany będzie jako obrońca Tradycji narodu polskiego. -
Piotr Koprowski
Rzeczywistość duchowa w wizji Emanuela SwedenborgaW artykule przedstawiono kilka uwag i refleksji na temat rzeczywistości duchowej w wizji szwedzkiego myśliciela i uczonego Emanuela Swedenborga (1688-1772). Warto zwrócić uwagę na dwa zasadnicze aspekty filozofii wizyjnej Swedenborga: z jednej strony na szczegółowość jego rozważań na temat niebiańskich i piekielnych światów, odzwierciedlających przedmioty materialne, z drugiej zaś – na symbolikę języka przekazu, odbierającego rzeczywistości danej w poznaniu zmysłowym wszelką materialność, czyniącego z niej jedynie czasową szatę wieczności. Owa „szata” jest zaś manifestacją świata duchowego. Autor O Niebie i Piekle pragnął jako dziecko swojej epoki w szczegółowy, ścisły, rozumowy sposób przedstawić to, czego skądinąd nie można objąć rozumem. O życiu duchowym i świecie duchowym pisał, posługując się językiem obrazowym, symbolicznym, niemalże poetyckim, bardziej irracjonalnym niż racjonalnym.
Studia i refleksje
-
Barbara Brela
Reprezentacja władzy w programie ikonograficznym nagrobków pulpitowych na przykładzie pomnika Piotra z Bnina w katedrze we WłocławkuArtykuł dotyczy przedstawienia idei reprezentacji władzy w programie ikonograficznym pomnika upamiętniającego Piotra z Bnina w katedrze we Włocławku. Memoria poświęcona biskupowi należy do ciekawej grupy nagrobków pulpitowych powstających na ziemiach Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego od przełomu średniowiecza i epoki nowożytnej aż po połowę XVII w. Ten nowy w plastyce sepulkralnej wybierany był dla uczczenia najważniejszych osób w państwie. Na szczególną uwagę w przypadku pomnika włocławskiego ordynariusza zasługuje sposób przedstawienia postaci na płycie wierzchniej, uwypuklenie splendoru stroju pontyfikalnego z atrybutami sprawowanej władzy, rozbudowany program heraldyczny, a także inspirowana wzorami antycznymi inskrypcja, podkreślająca motyw humanistycznej przyjaźni. -
Daniel Jakimiec
Dysfunkcjonalność rodziny w ujęciu socjologicznym i prawnymDysfunkcjonalność rodziny stanowi rewers jej funkcjonalności to jest prawidłowej i sprawnej realizacji celów i zadań, jakie są przed nią stawiane w społeczeństwie jako szerszej zbiorowości. W taki sposób należy rozumieć dysfunkcjonalność w znaczeniu socjologicznym. Tylko współdziałanie służb działających w ramach instytucji państwowych może stworzyć gwarancję skutecznego osiągnięcia celu jakim jest reintegracja rodziny przez powstrzymanie zjawiska jej dysfunkcjonalności. Sprawne i efektywne współdziałanie służb pomocy rodzinie, a w tym instytucji państwowych musi znajdować swoją podstawę we właściwych aktach prawnych. Tego rodzaju zasadniczym aktem prawnym jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Wymieniony akt prawny, a w tym art. 100 KRiO nakłada na instytucje państwowe wśród których znajduje się sąd, obowiązek pomocy rodzinie w wypełnianiu przypisywanych jej funkcji. Normy wskazanego aktu prawnego określają też konsekwencje niewypełnienia funkcji przez rodzinę, a więc w sytuacji gdy staje się ona dysfunkcjonalna. -
Andrzej Sobieraj
Wolność zdefiniowana w Bogu – rys ontologicznyWolność od wieków jest treścią wielu przemyśleń, a nawet burzliwych dysput. Wciąż jednak wydaje się być problemem nierozwiązanym i wciąż jest ona definiowana w zależności od własnego punktu widzenia, interesu, światopoglądu lub bieżącej potrzeby. Jest to konsekwencja definiowania wolności wyłącznie z perspektywy antropologicznej, jakoby to człowiek był jej ostatecznym odniesieniem, źródłem i interpretatorem. Omija się, a czasem wręcz odrzuca koncentrowanie źródła prawdziwej wolności w Bogu. Tymczasem to Bóg, który jest Trójjedyną Miłością, jest ostatecznie jej jedynym i doskonałym źródłem. Sam będąc bytem doskonale wolnym, staje się dawcą i źródłem prawdziwej wolności. Dlatego tylko podjęcie analizy wolności z perspektywy Teo-logicznej, czyli Boga Trójjedynego, daje w pełni możliwość zdefiniowania i zrozumienia idei prawdziwej wolności, a tym samym wskazuje, że tylko On – Bóg doskonale wolny, może być jedynym obszarem/przestrzenią prawdziwej wolności człowieka. -
Tomasz Czura
Problem emigracji w świetle przypowieści o miłosiernym SamarytaniniePrezentowany artykuł ukazuje problem emigracji w świetle przypowieści o miłosiernym Samarytaninie. Analizie została poddana nie tylko treść przypowieści, ale również zagadnienie człowieczeństwa w perspektywie miłosierdzia. Poza tym artykuł odpowiada na pytania: Kim jest mój bliźni? W jaki sposób jestem za niego odpowiedzialny? Gdzie są granice tej odpowiedzialności? By odpowiedzieć na powyższe pytania, przeanalizowano naukę Jana Pawła II na temat godności osoby ludzkiej. Analizie poddano również elementy filozofii Gabriela Marcela i Emmanuela Levinasa. Artykuł ukazuje chrześcijaństwo jako religię miłości i miłosierdzia, ofiary i tolerancji. Stanowi on również przestrogę przed zbyt powierzchownym traktowaniem wiary katolickiej. -
Waldemar Paweł Los SJ
MAGIS 2016 – doświadczenie zmieniające życieMAGIS 2016 to spotkanie młodych ludzi z całego świata zainteresowanych duchowością ignacjańską jako propozycja przygotowania się na Światowe Dni Młodzieży. Jest to jedna z nowych form pastoralnego zatroszczenia się o młodzież. To zaproszenie do przeżycia przygody na trzech płaszczyznach: indywidualnego rozwoju, relacji z ludźmi i dialogu międzykulturowego. Wszystkie te elementy mają być pomocne w pogłębieniu relacji z Chrystusem. Sercem programu są tzw. eksperymenty ignacjańskie. Wskazana metoda ma na celu pomoc w doświadczeniu tej relacji z Chrystusem a nie jedynie na jej opisaniu. Dokonuje się to za pomocą różnego rodzaju aktywizacji połączonych z dzieleniem się doświadczeniem w małych grupach według metody tzw. Kręgów MAGIS. Ważnym elementem całego spotkania jest wymiar międzynarodowy pomagający doświadczyć bogactwa i różnorodności Kościoła. -
Ks. Krzysztof Kamiński
Specyfika kierownictwa duchowego w posłudze bł. ks. Michała SopoćkiDla chrześcijanina w poznaniu siebie i drodze do Boga ważną pomocą jest kierownik duchowy, który pomaga odkryć wolę Bożą względem niego. Jego rola polega na umiejętnym rozeznaniu sytuacji duchowej osoby kierowanej, a następnie udzielaniu takich wskazówek, które pomogą jej kroczyć drogą dojrzałości chrześcijańskiej. Jednym z takich kapłanów był bł. ks. Michał Sopoćko, który poprzez swoją posługę i postawę wskazywał na Boga. Jako wytrawny teolog, spowiednik, doświadczony kierownik duchowny pomagał wiernym w rozeznaniu własnego powołania oraz odkryciu woli Bożej wobec nich. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie roli i znaczenia kierownictwa duchowego w kontekście posługi bł. ks. Michała Sopoćki wobec św. s. Faustyny Kowalskiej. Wykazał się on ogromną dojrzałością, dzięki której wnikliwie zbadał sprawę jej objawień. Z tej racji jego postać jest niewątpliwym dowodem na to, jak bardzo konieczna jest posługa kierowników duchowych. -
Krzysztof Kupiński
Hermeneutyczne tropy grzechu pierworodnegoNie ma nic bardziej niepewnego niż najsilniejsze tezy i twierdzenia. Niektórzy uważają, że wszystko zostało już powiedziane i napisane o katastrofie, jaką był grzech pierworodny. Autor podejmuje wątek na nowo i omawia z punktu widzenia relacji pomiędzy kobietą a mężczyzną. Interesujące jest spostrzeżenie, że wina przypisywana kobiecie jest tak naprawdę winą mężczyzny. Ten zaś w sytuacji konfrontacji próbował nieudolnie oskarżyć Boga, który mu tę kobietę przy nim postawił.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
-
Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Przegląd bibliograficzny
-
Powiernik Witkacego. Pisma rozproszone ks. Henryka Kazimierowicza, zebrał i wstępem opatrzył P. Pawlak, Warszawa 2017 – K.R.
-
Stanisław Kowalczyk, Elementy społecznej nauki Kościoła, Lublin 2017 – ks. Zdzisław Pawlak
-
Polskie prawo wyznaniowe. Wybór orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, oprac. P. Sobczyk, M. Poniatowski, Lublin 2016 – ks. Janusz Gręźlikowski
-
Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, Radom 2016 – Marek Marczewski