marzec – kwiecień 2017
SPIS TREŚCI
- Wprowadzenie – ks. Wojciech Hanc
- Ks. Zygfryd Glaeser – Uleczyć rany: przez nawrócenie do pełnej wspólnoty. W obliczu 500-lecia ReformacjiObchody upamiętniające 500-lecie Reformacji w wielu miejscach na świecie zostały uroczyście rozpoczęte dnia 31. października 2016 r. Jest to dzień w którym Marcin Luter upublicznił swoje tezy, w oparciu o które zamierzał rozpocząć wielką debatę na temat istotnych kierunków reformy Kościoła. W szwedzkim Lund, w uroczystej inauguracji upamiętnienia tego wydarzenia wziął udział papież Franciszek wraz z b-pem Munibem Younanem, przewodniczącym Światowej Federacji Luterańskiej oraz przedstawiciele różnych Kościołów i środowisk chrześcijańskich. Wydarzenie to zainaugurowało wielką wspólną modlitwę o jedność. Stało się też początkiem nowego etapu na drodze oceny Reformacji i osoby Marcina Lutra w oparciu o nowe paradygmaty. Pierwszym z nich ma być odrzucenie uprzedzeń i stereotypów we wzajemnych odniesieniach. Kolejnym jest uczciwa i źródłowa ocena historyczna i teologiczna osób i wydarzeń sprzed 500. lat. To wszystko ma prowadzić do stopniowego oczyszczania pamięci, by stanąć w prawdzie wobec Boga, wobec siebie nawzajem i wobec własnych Kościołów. A dojście do prawdy możliwe jest jedynie poprzez uznanie należnej winy przez obydwie strony i wspólne podjęcie oczyszczającej pokuty. Tylko wtedy nastąpi lepsze wzajemne rozumienie siebie i własnych Kościołów, co ostatecznie ma prowadzić do odbudowania pełnej widzialnej jedności w Chrystusowym Kościele.
- Bp Marcin Hintz – Idea królewskiego panowania Jezusa i jej moralne implikacje Artykuł wychodząc od idei i roszczeń ruchu intronizacyjnego w Polsce, żądającego koronacji Jezusa na króla Polski, prezentuje koncepcje uprawomocnienie etyki chrześcijańskiej w oparciu o ideę królestwa Bożego, względnie Bożego panowania. W kolejnej części dokonano rekonstrukcji nauczania Jezusa z Nazaretu o królestwie Bożym i jego moralnych implikacjach. Następnie ukazano koncepcję królewskiego panowania Chrystusa jako propozycji etyki politycznej sformułowanej przez Kościół Wyznający i Karola Bartha. Koncepcja ta przestrzega przez pochopnych przekraczaniem granicy pomiędzy Kościołem i państwem. Wskazuje, że nauczanie moralne Kościoła bez odniesienia go do perspektywy eschatologicznej staje się nieprzekonywujące. Barthiańskie rozumienie etyki politycznej może stanowić ważną odpowiedź na pytania formułowane przez współczesną generację chrześcijan, zwłaszcza w sferze politycznego zaangażowania.
- Ks. Józef Budniak – Kościół katolicki i Kościół ewangelicki – „Złączeni w nadziei” Dążenie do jedności Kościoła jest podstawowym zadaniem wszystkich wierzących w Chrystusa, w którym realizowane są słowa Pana Jezusa z Modlitwy Arcykapłańskiej, „Ut unum sint – aby byli jedno” (J 17,21). Na każdej płaszczyźnie powinno się to dokonywać: zarówno duchowej (przez modlitwę), jak i praktycznej (konkretne działania) oraz doktrynalnej (rozmowy o głównych prawdach wiary). Od 31 października 1517 roku – od publicznego wystąpienia ks. Marcina Lutra, które zainicjowało głęboki proces przemian w życiu kościelnym, społecznym, politycznym i ekonomicznym – do chwili obecnej między chrześcijanami było wiele nieporozumień. Jednocześnie w tym okresie wypracowano wiele wspólnych stanowisk co zostało zaprezentowane w dokumencie Od konfliktu do komunii, z 2013 roku. Od tego wydarzenia obchodzone, co 100 lat, rocznice Reformacji były źródłem polemiki i konfrontacji między dwoma wyznaniami. Dzień 31 października 2016 roku – Święto Reformacji i początek obchodów 500. lat Reformacji – odmienił dawne spojrzenie na siebie katolików i ewangelików. Papież Franciszek, w imieniu Kościoła Katolickiego, oraz bp Munib Younan i ks. dr Martin Junge, reprezentujący komunię 145 Kościołów Światowej Federacji Luterańskiej (ŚFL), byli współgospodarzami wspólnego upamiętnienia Reformacji, inaugurując obchody jej 500. Rocznicy, jakie odbyło się w Lund, w Szwecji. Po nabożeństwie został opublikowany wspólny dokument zatytułowany, Deklaracja Wspólna z okazji wspólnego katolicko-luterańskiego upamiętnienia 500-lecia Reformacji zakończony przesłaniem: „Wzywamy wszystkie parafie i wspólnoty katolickie i luterańskie do śmiałości i kreatywności, by były radosne i pełne nadziei w swoim zaangażowaniu, by kontynuowały wspaniałą drogę, która jest przed nami. Zamiast konfliktów z przeszłości, Boży dar jedności między nami powinien kierować współpracą i pogłębiać naszą solidarność. Zbliżając się do Chrystusa w wierze, modląc się razem, słuchając siebie nawzajem, żyjąc miłością Chrystusa w naszych relacjach, my, katolicy i luteranie, otwieramy się na moc Trójjedynego Boga. Zakorzenieni w Chrystusie i świadcząc o Nim, ponawiamy nasze postanowienie, by być wiernymi głosicielami bezgranicznej miłości Boga do całej ludzkości”. Wspólne Upamiętnienie 500. lat Reformacji winno być zachętą dla katolików i luteran, aby razem: dawać świadectwo zranionemu i podzielonemu światu, z większą pasją prowadzić dalszy dialog, aby przełamać istniejące wciąż różnice, otworzyć się na jedność, która jest treścią naszej nadziei, i z jedności tej się radować.
- Ks. Przemysław Sawa – Protestantyzm i katolicyzm ewangeliczny / ewangelikalny Wspólnoty ewangeliczne stanowią istotną siłę współczesnego chrześcijaństwa oraz w znaczny sposób nadają chrześcijaństwu charakter oparty na indywidualnym dobrowolnym wyborze Chrystusa jako Zbawiciela i podejmowaniu wiary z wyboru. Taki ruch obejmuje zasadniczo wszystkie nurty chrześcijaństwa zachodniego, niezależnie od denominacji. Protestanci ewangelikalni podkreślają dodatkowo niezbędność osobistego wyznania wiary przed przyjęciem chrztu wodnego. Są to tzw. Kościoły wyboru, dla których zbawienie rozpoczyna się w indywidualnym świadomym doświadczeniu i decyzji. Wyznacznikami tego nurtu chrześcijaństwa są ponadto: biblicyzm, krzyżocentryzm (i chrystocentryzm), konwertyzm (nawrócenie) oraz aktywność misyjna. Dodatkowo trzeba wskazać specyficzną duchowość, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i wspólnotowym (zborowym). Biorąc pod uwagę te istotne elementy ewangelikalizmu, można za ewangelikalne uznać rozwijające się ruchy i wspólnoty w Kościele katolickim czy w reformacyjnych Kościołach historycznych, które zachowują dotychczasową doktrynę, liturgię i prawodawstwo. Przez swoją otwartość na nowe tchnienie Ducha Świętego wnoszą nową jakość w życie Kościoła. W kwestii leksykalnej trzeba wciąż pamiętać również o tym, by nie tłumaczyć angielskiego evangelical jako ewangelicki, gdyż wprowadza się zamieszanie pojęć. Termin ewangeliczny (ewangelikalny) nie jest określeniem denominacji, ale wyraża specyficzną formę duchowości, która jest szersza niż doświadczenie tzw. wolnych Kościołów. Ewangelicki z kolei wyraża nawiązanie do XVI-wiecznej Reformacji i rzeczywistości do niej nawiązujących.
- Agata Skotnicka – Ekumeniczny rachunek sumienia. Indywidualne i społeczne grzechy zadawane jedności w ujęciu Jana Pawła II Nauczanie Jana Pawła II nie pozostawia żadnych wątpliwości, że zło popełniane przez chrześcijan niszczy jedność międzyludzką. Proces pozwalający odwrócić się od grzechów oraz generowanych przez nie konsekwencji winien rozpocząć się najpierw w życiu i w sercu ochrzczonego, ponieważ każdy grzech osobisty stanowi początek zła w znaczeniu globalnym. W konsekwencji poszczególne rozdarcia powstające wewnątrz człowieka, w jego relacjach z innymi oraz z Bogiem rzutują na rozdarcia i podziały całego Kościoła. Niezbędna zdaje się zatem pokorna świadomość, iż każdy ochrzczony bierze na siebie odpowiedzialność za brak jedności, w związku z czym winien wejść na drogę nawrócenia. Biskup Rzymu dzieli grzechy przeciw komunii na dwie kategorie: indywidualne oraz społeczne, precyzyjnie je nazywając tak, aby rachunek sumienia prowadził do śmierci „starego człowieka” dzięki spotkaniu z miłosierną miłością Boga, która ma moc zmienić mentalność, sposób myślenia, a także postępowania chrześcijan zarówno w wymiarze osobistym, jak i wspólnotowym.
- Ks. Karol Nieboda – Trójca Święta w teologicznym spojrzeniu Karla Rahnera i Jürgena Moltmanna Artykuł pod tytułem Trójca Święta w teologicznym spojrzeniu Karla Rahnera i Jürgena Moltmanna przedstawia Trójcę Świętą w ujęciu wspomnianych dwóch wybitnych XX-wiecznych teologów. Część pierwsza obejmuje rahnerowską trynitologię. Oprócz krótko zaprezentowanej osoby K. Rahnera przedstawiona została jego metodologia oraz najważniejsze tezy dotyczące Trójcy Świętej. Podobna struktura obejmuje dalszą część niniejszego artykułu, która przedstawia trynitologię moltmannowską. Dalej przedstawione zostało porównanie, które wskazuje na różnice i podobieństwa dwóch odmiennych spojrzeń na dogmat Trójcy Świętej.
- Anna Kapanowska – Ekumeniczny charakter pojednania w tradycji wyznaniowej Kościołów ewangelickich Niniejszy artykuł mówi o problemie pokuty i spowiedzi w Kościołach protestanckich: luterańskim, reformowanym i anglikańskim, w których nie występuje pokuta sakramentalna. Jednak ewangelikom znana jest idea pokuty jako drogi wiodącej do Boga. Nauka o pokucie i pojednaniu jest w tych Kościołach uwarunkowana nauką o grzechu, usprawiedliwieniu i predestynacji. Na początku formowania swojej nauki Marcin Luter uważał pokutę za sakrament i chociaż później stwierdził, że nie ma ona charakteru sakramentalnego, to jednak zachęcał do niej swoich wiernych. W Kościele reformowanym pokuta rozumiana jest jako metanoia – zerwanie z grzechem i powrót do Boga. W Kościele anglikańskim pokuta nie jest sakramentem w ścisłym sensie, chociaż jej interpretacja teologiczna nie różni się od katolickiej. Na koniec należy zauważyć, że we wszystkich omawianych tu Kościołach protestanckich istnieje możliwość wyznania grzechów, chociaż nie ma obowiązku spowiadania się przed kapłanem a spowiedź nie jest sakramentem.
- Agnieszka Jośko – Wkład Kościoła ewangelicko-augsburskiego w powstanie Światowej Rady Kościołów i Polskiej Rady Ekumenicznej Kościół ewangelicko-augsburski był i jest ściśle związany najpierw z dwoma o ekumenicznym wymiarze kierunkami: doktrynalnym „Wiary i Ustroju” (1927 – Lozanna) oraz praktycznym „ Życie i Praca” (1925 –Sztokholm) oraz ze Światową Radą Kościołów ŚRK) powstałą po II wojnie światowej w Amsterdamie (1948), oraz w skali lokalnej Polską Radą Ekumeniczną (PRE). Ze wszystkimi wyżej wymienionymi o ekumenicznym wymiarze organizacjami, od początku ich zaistnienia, notowana jest szczególna współpraca i aktywny udział Kościoła ewangelicko-augsburskiego. W ostatnich czasach owa współpraca została nie tylko zintensyfikowana, lecz zakresowo poszerzona. Uwidacznia się to zwłaszcza w prowadzonych przez ŚRK i PRE dialogami multilateralnymi zwłaszcza z Kościołem rzymskokatolickim, czego owocami są takie dokumenty, jak np. w skali międzynarodowej: Kościół i usprawiedliwienie (1993), Apostolskość Kościoła (2006), zaś w skali lokalnej: Wspólna Deklaracja o chrzcie wypracowana pomiędzy PRE a Kościołem rzymskokatolickim Ogólnie należy powiedzieć, iż udział Kościoła ewangelicko-augsburskiego zarówno w światowym jak i lokalnym ruchu ekumenicznym jest wręcz nie do przecenienia.
- Ks. Andrzej Perzyński – Polskie Forum Chrześcijańskie. Nowa inicjatywa ekumeniczna Artykuł opisuje historyczne tło powstania Globalnego Forum Chrześcijańskiego (GCF) oraz teologiczno-ekumeniczne zasady jakimi kieruje się ta nowa inicjatywa wyrosła w środowisku Światowej Rady Kościołów (WCC). Najpierw ukazane zostały w syntetyczny sposób istotne zmiany jakie w ostatnim stuleciu dokonały się w chrześcijaństwie na całym świecie. Wśród nich trzeba wymienić: pojawienie się wielu nowych sposobów wyrażania wiary w krajach globalnego Południa. Chrześcijaństwo rozwinęło się w Chinach a świadomość pluralizmu religijnego wzrosła we wszystkich regionach świata. W krajach postkomunistycznych chrześcijaństwo pojawiło się na nowo w przestrzeni społecznej. W wielu regionach świata bardziej widoczne stały się cierpienia Kościoła, pełniej także ujawniła się sekularyzacja w kulturach krajów zachodnich. W dalszej części artykułu opisane zostały wiodące idee, które stanęły u podstaw Globalnego Forum Chrześcijańskiego. GCF to inicjatywa stworzenia elastycznej formuły, w ramach której wszyscy chrześcijanie i kościoły są zaproszeni, by uznać siebie nawzajem w wielu bardzo odmiennych wyznaniach, tradycjach, kulturach i środowiskach żywej wiary w Pana Jezusa Chrystusa. W końcowej części artykułu zarysowane zostały okoliczności powstania, inicjatorzy oraz cele Polskiego Forum Chrześcijańskiego. PFCh określa swoją tożsamość jako mającą swe korzenie w idei Globalnego Forum Chrześcijańskiego. Na pierwszym miejscu wyraża siebie nie jako nową organizację, stowarzyszenie czy wspólnotę Kościołów, lecz jako miejsce spotkania i duchowej jedności, jako płaszczyzna chrześcijańskiego współdziałania i wspólnego świadectwa, bez formalnego członkostwa podmiotów zainteresowanych działaniami forum. Prowadzi ono działalność w oparciu o zasadę partycypacji, a jedyną jego strukturą jest Komitet Stały i sekretarz.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Sprawozdania
- Ks. Henryk Sławiński – Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Słowo Boże można usłyszeć i widzieć?”, Preszow (Słowacja), 11 października 2016 r.
Przegląd bibliograficzny
- Sławomir Nowosad, Moralne konsekwencje wiary. Szkice ekumeniczne i protestanckie, Lublin 2016 – Eugeniusz Sakowicz
- Stanisław Kowalczyk, Liberalizm – jego dylematy i zagrożenia, Lublin 2016 – ks. Zdzisław Pawlak
- Zadanie nauczycielskie Kościoła wobec nowych wyzwań, red. J. Krukowski, M. Sitarz, I. Borawski, Lublin 2016 – ks. Janusz Borucki