Zeszyt 1 (647) – tom 168 – MĘŻCZYZNA I KOBIETA

styczeń – luty 2017

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne Biskupa Tarnowskiego Andrzeja Jeża
Wprowadzenie – Eugeniusz Sakowicz
Ks. Waldemar Chrostowski – „Mężczyzną i kobietą stworzył ich” (Rdz 1, 27). Ludzka cielesność i płciowość jako dar i zobowiązanie
Opowiadanie o stworzeniu świata i człowieka z Księgi Rodzaju 1,1 – 2,4a dobitnie podkreśla, że zróżnicowanie płci stanowi integralny element porządku świata ustanowionego przez Boga. Ukazuje płciowość jako dar związany z cielesną kondycją człowieka, ale wykraczający poza nią i odwzorowujący Boga, który jest absolutnie bezcielesny. Od początku istnienia człowiekowi została wyznaczona absolutnie unikatowa rola, polegająca na tym, że ma być w świecie swoistą ikoną Boga. Staranny dobór hebrajskiego słownictwa i specyficzna gramatyka, z wyraźnym nawiązaniem do cech fizycznych właściwych dla płci męskiej i żeńskiej, uwypuklają równość mężczyzny i kobiety. Zróżnicowanie płci stanowi nieusuwalną kondycję i sedno człowieczeństwa. Skoro cały człowiek jest obrazem i odwzorowaniem Boga, dotyczy to również jego strony cielesnej. Obrazem Boga w człowieku jest więc także bogaty i tajemniczy dynamizm płciowości, którego owocem jest miłość, odwzorowuje ona bowiem Boga, który jest Miłością.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Marek Czachoroski – Filozoficzne aspekty nierozerwalności małżeństwa
W artykule poddaje się analizie aspekty filozoficzne sporu o nierozerwalność małżeństwa. Wyodrębniono pięciu głównych spornych kwestii odnośnie do istoty relacji małżeńskiej. Z drugiej zaś wskazano na szereg różnic w pojmowania istoty moralności. Pierwsza różnica w ujęciu relacji erotycznej dotyczy jej niezależności od subiektywnych pragnień podmiotów. Zsubiektywizowanie tej relacji – sprowadzenie do subiektywnego przeżycia pożądania lub zakochania – prowadzi do jej traktowania jako nietrwałej, zależnej od stanu subiektywnych i przemijających przeżyć podmiotów. Z tym błędnym ujęciem relacji małżeńskiej korespondują modele etyki nowożytnej w rozmaity sposób subiektywizujące dziedzinę moralności. Natomiast dla klasycznej etyki podstawową zasadą moralną jest „zasada realizmu”, domagającą się każdorazowo uzgadniania działań człowieka z niezależną od niego rzeczywistością, odczytywaną jego rozumem. Przeciwstawne oceny moralne rozwodów wyznaczone są też przez sposób pojmowania ostatecznego dobra, o które ma chodzić w relacji małżeńskiej. Jeżeli tym dobrem jest jakiejś ponadjednostkowe dobro społeczeństwa (np. gatunku ludzkiego, czy państwa), to rozwód staje się dopuszczalny, będąc środkiem wobec tego dobra. Odmienną perspektywę w ocenie moralnej zajmują stanowiska wykluczające „poświęcalność” współpodmiotów relacji erotycznej wobec jakiegoś dobra społecznego. Odpowiada temu rozwiązaniu personalistyczna etyka widząca istotę moralnego dobra w bezwarunkowym uszanowaniu osobowego adresata działania. Szereg argumentów za rozwodami wyklucza widzenie w relacji erotycznej ukierunkowania na dobro drugiej osoby, a nie na własne dobro. Idzie z tym w parze klasyczny model etyki wiążący dobro moralne z życzliwością wobec drugiej osoby i samego siebie. Niektóre argumenty za rozwodami zakładają, że relacja erotyczna jest poniżej poziomu istoty rozumnej i wolnej – z czym zgodzić się nie ma powodu – co zwalniałoby od moralnej odpowiedzialności. Ale niektóre nowożytne modele etyki zmieniają ten podstawowy paradygmat etyki klasycznej wiążąc moralność nie z czynami osoby ale jej spontanicznością emocjonalną. I wreszcie, ostatnia kontrowersja w pojmowaniu relacji małżeńskiej dotyczy pojmowania różnicy pomiędzy mężczyzna i kobietą. Jakiekolwiek sprowadzenie tej różnicy do faktu poniżej osobowego musi prowadzić do pozytywnej oceny rozwodu. Wyklucza go natomiast widzenie w relacji małżeńskiej jako istotowo ugruntowanej w odmienności płciowej człowieka, mającej znaczenie osobowe. Koresponduje z tym ostatnim rozwiązaniem personalistyczna etyka traktująca człowieka jako istotę duchowo-cielesną.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Marek Saj CSsR – Mężczyzna i kobieta w przepisach prawa kościelnego
Przez przyjęcie chrztu osoba staje się członkiem Kościoła. W wydarzeniu tym płeć nie ma żadnego znaczenia. Można jednak pytać, czy tak jest zawsze? Czy są sytuacje, kiedy prawo kościelne inaczej podchodzi do mężczyzny, a inaczej do kobiety? A jeśli tak, to jakie są tego prawne podstawy? Publikacja ta ukazuje sytuacje, w których prawodawca kodeksowy uwzględnia odrębność płci. Mogą bowiem zdarzać się takie, gdzie kryterium podziału ze względu na płeć będzie mieć istotne znaczenie. Tak jest np. przy przyjmowaniu kapłańskich święceń, które zarezerwowane są tylko i wyłącznie dla mężczyzn; tak jest w przypadku chrzestnych, którymi mogą być tylko osoby różnej płci; tak jest przy świadkach zawieranego małżeństwa, gdzie formalnie nie wymaga się, by były nimi osoby różnej płci. To tylko niektóre z omówionych w artykule przykładów uwzględnienia przez prawodawcę różnicy płci w prawnych wydarzeniach.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Paweł Sokołowski – Zagrożenia miłości męża i żony według adhortacji apostolskiej Amoris laetitia papieża Franciszka
Artykuł przedstawia najważniejsze zagrożenia dla wzajemnej miłości męża i żony, o jakich naucza papież Franciszek w adhortacji apostolskiej Amoris laetitia. Do tych zagrożeń należą m.in.: niekorzystne zmiany o charakterze antropologiczno-kulturowym (nadmierny indywidualizm, tempo życia, stres, organizacja życia społecznego i pracy), zjawisko personalizacji, źle rozumiana sprawiedliwość, „kultura tymczasowości”, wpływ ideologii, które dewaluują wartość małżeństwa i rodziny, pornografia, a także inne uzależnienia. W odpowiedzi na pytanie, jak mówić dziś o miłości męża i żony, zwrócono m.in. uwagę na konieczność prowadzenia narzeczonych w ich drodze do małżeństwa, a także podkreślono znaczenie roli męża w życiu rodzinnym. Uwypuklono, że wiarygodna miłość małżeńska, rodzinna i chrześcijańska wskazuje na wiarygodność Bożego objawienia.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Hanna Elżanowska – Psychologia mężczyzny – psychologia kobiety. Ta sama (psychologia) czy inna?
Problem różnic między kobietami i mężczyznami jest jednocześnie ważny i trudny. Ważny, bo centralny dla przeżywania obrazu własnej osoby, a także kontaktów z innymi ludźmi, i trudny bo obciążony wieloma stereotypowymi i błędnymi przekonaniami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Stereotypy wywierają silny wpływ na nasze życie społeczne, ponieważ płeć jest kategorią łatwo zauważalną i ważną dla każdego z nas. Utrudniają przez to współdziałanie między kobietami i mężczyznami. Są więc szkodliwe, ale zmienić je niełatwo, skoro są tak powszechne. W obecnych czasach w wyniku rewolucji kulturalnej, ruchów społecznych takich jak feminizm, gubimy się w tym co męskie i kobiece i czy faktycznie jakaś odmienność istnieje. Tymczasem różnice istnieją, dotyczą one rozwoju biologicznego i psychicznego czy podejmowania określonych ról społecznych.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Anna Linek – Zrozumieć różnicę…, czyli krótkie rozważania o kobiecie i mężczyźnie w małżeństwie i rodzinie
Różnice między kobietami i mężczyznami to temat popularny od lat. Trwają dyskusje nad tym, czy wynikają one bardziej z natury, czy raczej są uwarunkowane społecznie i kulturowo? Znacznie mniejsze znaczenie przypisuje się do tego, aby je zrozumieć. Zrozumienie różnic między kobietą a mężczyzną jest jednak niezbędne, aby małżeństwo mogło dążyć do wspólnego szczęścia. Niniejszy artykuł ukazuje kluczowe różnice oraz możliwości, jakie małżonkowie mogą podjąć, aby te różnice zrozumieć i patrzeć na nie w sposób pozytywny. Uwzględniono tu także rolę kapłana, który wiedząc jak pomóc w tej kwestii może zdziałać wiele dobrego.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Urszula Dudziak – Zadania wychowawcze kobiet i mężczyzn
Życie w określonej płci to pierwszy dar i zadanie, jakie otrzymał każdy człowiek. Płciowość wyraża się na różne sposoby: chromosomalny, gonadalny, hormonalny, narządowy, fenotypowy, psychologiczny, metrykalny. Bycie kobietą lub mężczyzną umożliwia poczęcie i zrodzenie potomstwa, a także wszechstronne i pełne oddziaływanie wychowawcze. Odmienność płciowa i odpowiedzialne korzystanie z posiadanych zdolności i umiejętności pozwala kobiecie i mężczyźnie służyć siebie nawzajem odpowiednią pomocą. Różnice płciowe, dzięki swej komplementarności, stanowią wartość przydatną w realizacji wielu istotnych zadań społecznych.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Martyna Strembska-Kozieł – Kobiecość – powołanie i zadanie w myśli Edyty Stein
Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie w myśl Edyty Stein (1891-1942), niemieckiej filozof i patronki Europy, dotyczącą kobiecości. Analizy tejże autorki, oparte na szerokim studium fenomenologicznym, pozwalają określić czym jest powołanie kobiety i w jakich wymiarach powinno się realizować. Ponadto refleksja ta prowadzi do odkrycia istoty kobiecości wywiedzionej z prawdy o człowieku, jak również ukazania jej w perspektywie wychowawczej.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie

Studia i refleksje

ks. Jan Kazimierz Przybyłowski – Młodość – czas paradoksów
Artykuł ukazuje sytuację młodego pokolenia Polek i Polaków w kontekście uwarunkowań społeczno-kulturowych. Życie młodych ludzi jest ukierunkowane na przyszłość, a jednocześnie jest symbolem nowości w Kościele i w świecie. Młodzież ma swoich przeciwników i obrońców. Młodość jest okresem kształtowania pełni człowieczeństwa, ale jest to również czas przezwyciężania życiowych paradoksów. Człowieczeństwo kształtuje się w sferze naturalnej określonej przez płeć, ale ma też wymiar duchowy, którego celem jest osiągnięcie wieczności. Właściwe wychowanie młodego pokolenia daje nadzieję na to, że będą oni twórcami takiego świata, w którym uszanowana będzie godność kobiet i mężczyzn, a ich życie oparte będzie na wartościach moralnych.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
s. Agata Mirek – Siostry zakonne w służbie życiu
W okresie PRL niesienie pomocy samotnej matce i ratowanie życia nienarodzonych dzieci było dla sióstr zakonnych, a zwłaszcza dla nazaretanek z Krakowa nie tylko odpowiedzią na prośbę kard. Karola Wojtyły i palącą potrzebą społeczeństwa ale wypełnieniem misji ewangelicznej. Zaangażowanie sióstr zakonnych w tworzenie domów samotnej matki i opieka nad powierzonymi ich opiece kobietami i dziećmi to zadanie, któremu zakony żeńskie są wierne od początku swego istnienia, zmienia się forma i sposób działania, ale zadania duchowych matek pozostają zawsze te same, stać na straży Życia.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
Paweł Szuppe – „Kobiece oblicze” nowych ruchów religijnych
Artykuł prezentuje rzadko poruszane w literaturze przedmiotu zagadnienie „kobiecego oblicza” nowych ruchów religijnych. Omawia grupy z substytutem macierzyństwa, modele relacji między płciami, obrzędowość przejścia, zmianę żywienia, celibat, reinterpretację kobiecości, władzę duchową kobiet, feminizm. Przy analizie powyższej tematyki należy zwracać szczególną uwagę na złożoność natury kobiety, reprezentowane przez nią wartości, religijność. Poruszona problematyka domaga się szerszego opracowania na płaszczyźnie interdyscyplinarnej.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Andrzej Zontek MS – Jak rozumieć fiat Maryi w scenie Zwiastowania?
Wielu teologów i egzegetów pochylało się już nad sceną Zwiastowania u św. Łukasza. W powyższym artykule uwaga autora skupia się nad możliwymi znaczeniami fiat Maryi. Nie wszyscy mają świadomość tego, że to jedno słowo łacińskie użyte przez Hieronima we Wulgacie, kryje za sobą dwie różne formy greckiego czasownika ginomai o różnym odcieniu znaczeniowym. Czy fiat Maryi było poddaniem się, rezygnacją? Może było radosnym pragnieniem, zawierzeniem się woli Bożej? A może Zwiastowanie było realizacją Jej najgłębszych i niewysłowionych dotąd pragnień? Odpowiedzi teologów katolickich i protestanckich nie są jednomyślne.
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie
ks. Józef Dębiński – Działalność polskich służb specjalnych wobec zagrożenia terrorystycznego
Celem działalności służb specjalnych jest obrona przed zagrożeniami godzącymi w interesy ogólnospołeczne i ogólnopaństwowe oraz interesy indywidualne obywateli (życie, wolność, własność). Ich rolą jest utrzymanie istniejącego porządku konstytucyjnego. Istnieją dwa zasadnicze rodzaje służb specjalnych – wojskowe i cywilne. Zajmują się m.in. walką z terroryzmem, szpiegostwem, korupcją oraz czynami godzącymi w podstawy ekonomiczne państwa. W systemie bezpieczeństwa państwa polskiego pełnią trzy funkcje – procesową, obronno-kontrolną oraz informacyjną. I choć wiedza na ich temat często nie jest jawna i usystematyzowana, to są one pozytywnie odbierane przez obywateli. Działalność służb specjalnych jest szczególnie doceniana obecnie w okresie radykalizacji islamu, a głównie Państwa Islamskiego, które stanowi prawdziwe zagrożenie dla cywilizacji zachodniej. Należy przypuszczać, że polskie służby specjalne są odpowiednio przygotowane oraz zaangażowane w zagwarantowanie bezpieczeństwa przed wszelkimi aktami terroru, o czym świadczy spokojny przebieg szczytu NATO i XXXI Światowych Dni Młodzieży (2016 r.).
Pokaż streszczenie
Ukryj streszczenie

Sprawy kościelne i duszpasterskie

Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)

Sprawozdania

ks. Jakub Wiśniewski – Sprawozdanie z I Kongresu Teologii Praktycznej „Polska Krajem Misyjnym”? Warszawa, 19–21 września 2016 r.

Przegląd bibliograficzny

Drugi obieg w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956 roku, red. P. Gasztold-Seń, N. Jarska, J. Olaszek, Warszawa 2016 – K.R.
Katarzyna Stępień, Filozoficzne źródła sporu o rozumienie praw dziecka. Studium z filozofii prawa i praw człowieka, Lublin 2016 – ks. Rafał Szprync
Mirosław Mikołajczyk, Edyta Stein – św. Teresa Benedykta od Krzyża. Bibliografia polska 1933–2013, red. nauk. J. Machnacz, Wrocław 2016 – Eugeniusz Sakowicz
„Forum młodych pastoralistów. Czasopismo doktorantów Instytutu Teologii Pastoralnej i Katechetyki KUL”, 1(2015), nr 1 – ks. Grzegorz Pyźlak